Monday, 28 April 2008
Saturday, 26 April 2008
კინტო აღდგომა დღეს
ქრისტე აღსდგა! იმისი მადლი შეგეწიო, ძმებოჯან! იცით ქრისტე რა, ან ვინ იყო? ვა, ვა, სული იყო რაღა თურმე, ბიჭო, სული! სხვებსავით-კი ნამარდი არ იყო. ისეთი სამოთხის ნუგბარი რამ იყო თურმე, რომ ძმაბიჭისთვის სიყმე რა არის, სიყმე, სიყმეს არ დაიშურებდა. ერთხელ თურმე ჩვენისთანა ბიჭს ქორწილი ჰქონდა. შუა ლხინში რომ არიან და ჯიხვები, ხელადები, ყანწები, კულები და აზარფეშები ართურმასა და მიჭკამალაყს გადადიან, ამ დროს, ბიჭებოჯან, თურმე ერთი "ნესჩასტია" არ მოუვიდათ... ღვინის კოლოტი დაცარიელდა. მაშინვე ყველანი თამადას მიეხვივნენ: ჰა, თამადავ, სუფრის მამა ხარ, შენ უნდა გვიშველო რამეო! მაგრამ თამადა რას უშველიდა. ყველანი აქეთ-იქით ეცნენ, არ იციან უღვინოდ რა ჰქნან. ამ დროს შებრძანდა თურმე იესო ქრისტე ლოცვითა და კურთხევით, გადასწერა პირჯვარი ყველას, შეიტყო იმათი დარდი. მერე, ძმებოჯან, მოატანინა ექვსი რუმბი და მტკვრის წყლით გაავსებინა; ჯერ ეშმაკი დასწყევლა და შეაჩვენა, მერე სამჯერ პირჯვარი გადასწერა თურმე რუმბებს, ვენაცვალე ქრისტეში, და მტკვრის წყალი წითელ კახურ ღვინოდ გარდააქცია... მაშა, კახურ ღვინოდ, იესო ქრისტეს გეფიცებით!
ყველას სიკეთეს უშვრებოდა თურმე ქრისტე, კაი კაცობის ჩახმახი იყო; იმის დროს ავი და ნამარდი კაცი სირცხვილით ქუჩაში თავს ვერა ჰყოფდა. ყველას უნდოდათ დაეჭირათ, მოეკლათ, ჯვარზე ეცვათ, რადგან ჩვენისთანა საწყალს ბიჭს ქომაგობას უწევდა. ისეთი მადლიანი იყო თურმე, რომ ბრმებს თვალებს უხელდა, კოჭლებს ფეხებს უმთელებდა, ქაჩლებს თმას ამოუყვანდა, კუტებს ფეხზედ წამოაყენებდა და ათას სხვა ამ გვარს სასწაულს და სიკეთეს სთესავდა. იმ ექიმებს-კი არა ჰგვანდა, ცხრა თთვე რომ წამლით გაგხეთქავენ და მერე უზიარებლად ამოგართმევენ სულსა; არა, იესო ქრისტე ერთს შეუბერავდა, ისეთი მადლიანი იყო, და მკვდარს კაცს ფეხზედ დააყენებდა! იუდა ისკარიოტელი ვიყო, თუ ვსტყუოდე... ახლა, ბიჭებო-და, იუდა-კი იცით რა ჯეელი და ვინ იყო. ერთი ჯოჯოხეთის მაშხალა, ერთი ქრისტეს ფეხის მომჭმელი, ვირის თავ-ფეხა, მოუკუპრავი ტიკი, სახრჩობელას ბოძი, ჯორცხენას ალიკაპი, ვირის აბანოს "სტაროსტა", ჯირგინის საწმენდელი ფეშტამალი, ქალამნის კალაპოტი, ყასაბხანის კუნძი, ერთი... ერთი... ისეთი ვირ-ეშმაკა, რომ მახათის გორაზე ჩამოსაკიდი რაღა, ვა! იესო ქრისტეს თორმეტი შეგირდი ჰყვანდა, რომელთაც ჭკუასა და მადლიანის საქმის გაკეთებას ასწავლიდა. იუდა ისკარიოტელიც, - უჰ, იმის ფათრეთი-კი დაიქცა, აჰაი, - იესო ქრისტეს შეგირდებში ერია. როცა ქრისტეს დაეძებდნენ და ვერ ეპოვნათ, მაშინ იუდას ფული აჩუქეს, "აჩიშჩენია" გადააკვრევინეს რაღა, და იმან უჩვენა თურმე: აი, იესო ქრისტე ესა-და-ეს კაცია და თუ "ტრიცეტკა" არაყს დამალევინებთ, რაც გინდა უყავით, მე რა მენაღვლებაო. იმათაც ჩაახეთქეს თურმე არაყი და იესო ქრისტე-კი დაიჭირეს და ბოძზე გააკრეს; ხელ-ფეხი დაულურსმეს თურმე და სულ წვალებით სული ამოართვეს. მაგრამ ქრისტეს რა მოჰკლავდა, ღმერთი იყო, ვენაცვალე ქრისტე-ღმერთში; მესამე დღეზედ, როცა დაჰმარხეს და დიდი ქვა დაადეს, ეშინოდათ არ ამოვიდესო, ზეციდგან ფრთიანი ანგელოზები გადმოფრინდნენ თურმე კელეპტარით ხელში, ლოდი გადააგორეს საფლავიდგან და ცოცხალი ქრისტე-კი გამობრძანდა, ფეხზედ წამოდგა რაღა. მაშინვე კვერცხები შეჰღებეს და მიულოცეს თურმე ერთმანეთს ქრისტეს აღდგომა. ურიები თურმე პირ-ქვე დაემხვნენ და სირცხვილით მზეს ვეღარ უყურებდნენ იესო ქრისტეს წვალებისა და ტანჯვისათვის. მეორმოცე დღეს იესო ქრისტემ, რაკი ასე აწყენინეს დედამიწაზე, ხელები გაჰშალა და მტრედსავით მაღლა-მაღლა წავიდა, პირდაპირ სამოთხეში. დღევანდელი დღე იესო ქრისტეს საფლავიდგან აღდგომისა და იმის მტანჯველების პირქვე დამხობის დღეა, ძმებოჯან! ამიტომ არის, რომ ყველა ქრისტიანი-ძე ფეხზე წამომდგარა, პირი ღვთისაკენ მოუბრუნებია და ტარტაროზის ლოცვა-კურთხევისათვის თავი დაუნებებია. ვა, ვა, ერთი ქვეყანას შეხედეთ, ლოთებო, და!..
ალუბლის ხე წითლად შეკოკრებულა,
ცოცავს, დადის ზედ ლოთი ჭიანჭველა;
ჭიაფერა ტურფად შეხამებულა,
ფეხზედა ჰსდგას, საპყარი, კუტი, - ყველა!
ცა ვარსკვლავით მოჭედილა, კაშკაშებს,
შემოუკრავს ჩიხტ-კოპად ცისარტყელა,
წყალი ჩუხჩუხა დამწვარს გულს ანუგეშებს, -
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
ორთაჭალის კარები გაღებულა,
იქ შეყრილან საქუა, არაქელა...
ჭია-ფერად კვერცხი აგორებულა, -
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
დამხობილა პირ-ქვე კაცი ნამარდი,
ვინც სხვას სტაცა, სხვის კერა დაანელა,
ტანჯულთ ტურფად გარდაშლიათ გულს ვარდი,
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
გასცვეთია ლილა ბოროტებასა,
ობოლთ ცრემლით ქვეყანა დაასველა,
ჰკმარა, აწ-კი გილოცავთ აღდგომასა!
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
გაიშალეთ წელში, დატანჯულებო,
კმარა, რაც რომ მტერმა გვცარცვა და გვწყევლა,
გაიხედეთ, ძმა-ბიჭებო, სულებო:
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
"ივერია" ¹87, 1888 წ.
ყველას სიკეთეს უშვრებოდა თურმე ქრისტე, კაი კაცობის ჩახმახი იყო; იმის დროს ავი და ნამარდი კაცი სირცხვილით ქუჩაში თავს ვერა ჰყოფდა. ყველას უნდოდათ დაეჭირათ, მოეკლათ, ჯვარზე ეცვათ, რადგან ჩვენისთანა საწყალს ბიჭს ქომაგობას უწევდა. ისეთი მადლიანი იყო თურმე, რომ ბრმებს თვალებს უხელდა, კოჭლებს ფეხებს უმთელებდა, ქაჩლებს თმას ამოუყვანდა, კუტებს ფეხზედ წამოაყენებდა და ათას სხვა ამ გვარს სასწაულს და სიკეთეს სთესავდა. იმ ექიმებს-კი არა ჰგვანდა, ცხრა თთვე რომ წამლით გაგხეთქავენ და მერე უზიარებლად ამოგართმევენ სულსა; არა, იესო ქრისტე ერთს შეუბერავდა, ისეთი მადლიანი იყო, და მკვდარს კაცს ფეხზედ დააყენებდა! იუდა ისკარიოტელი ვიყო, თუ ვსტყუოდე... ახლა, ბიჭებო-და, იუდა-კი იცით რა ჯეელი და ვინ იყო. ერთი ჯოჯოხეთის მაშხალა, ერთი ქრისტეს ფეხის მომჭმელი, ვირის თავ-ფეხა, მოუკუპრავი ტიკი, სახრჩობელას ბოძი, ჯორცხენას ალიკაპი, ვირის აბანოს "სტაროსტა", ჯირგინის საწმენდელი ფეშტამალი, ქალამნის კალაპოტი, ყასაბხანის კუნძი, ერთი... ერთი... ისეთი ვირ-ეშმაკა, რომ მახათის გორაზე ჩამოსაკიდი რაღა, ვა! იესო ქრისტეს თორმეტი შეგირდი ჰყვანდა, რომელთაც ჭკუასა და მადლიანის საქმის გაკეთებას ასწავლიდა. იუდა ისკარიოტელიც, - უჰ, იმის ფათრეთი-კი დაიქცა, აჰაი, - იესო ქრისტეს შეგირდებში ერია. როცა ქრისტეს დაეძებდნენ და ვერ ეპოვნათ, მაშინ იუდას ფული აჩუქეს, "აჩიშჩენია" გადააკვრევინეს რაღა, და იმან უჩვენა თურმე: აი, იესო ქრისტე ესა-და-ეს კაცია და თუ "ტრიცეტკა" არაყს დამალევინებთ, რაც გინდა უყავით, მე რა მენაღვლებაო. იმათაც ჩაახეთქეს თურმე არაყი და იესო ქრისტე-კი დაიჭირეს და ბოძზე გააკრეს; ხელ-ფეხი დაულურსმეს თურმე და სულ წვალებით სული ამოართვეს. მაგრამ ქრისტეს რა მოჰკლავდა, ღმერთი იყო, ვენაცვალე ქრისტე-ღმერთში; მესამე დღეზედ, როცა დაჰმარხეს და დიდი ქვა დაადეს, ეშინოდათ არ ამოვიდესო, ზეციდგან ფრთიანი ანგელოზები გადმოფრინდნენ თურმე კელეპტარით ხელში, ლოდი გადააგორეს საფლავიდგან და ცოცხალი ქრისტე-კი გამობრძანდა, ფეხზედ წამოდგა რაღა. მაშინვე კვერცხები შეჰღებეს და მიულოცეს თურმე ერთმანეთს ქრისტეს აღდგომა. ურიები თურმე პირ-ქვე დაემხვნენ და სირცხვილით მზეს ვეღარ უყურებდნენ იესო ქრისტეს წვალებისა და ტანჯვისათვის. მეორმოცე დღეს იესო ქრისტემ, რაკი ასე აწყენინეს დედამიწაზე, ხელები გაჰშალა და მტრედსავით მაღლა-მაღლა წავიდა, პირდაპირ სამოთხეში. დღევანდელი დღე იესო ქრისტეს საფლავიდგან აღდგომისა და იმის მტანჯველების პირქვე დამხობის დღეა, ძმებოჯან! ამიტომ არის, რომ ყველა ქრისტიანი-ძე ფეხზე წამომდგარა, პირი ღვთისაკენ მოუბრუნებია და ტარტაროზის ლოცვა-კურთხევისათვის თავი დაუნებებია. ვა, ვა, ერთი ქვეყანას შეხედეთ, ლოთებო, და!..
ალუბლის ხე წითლად შეკოკრებულა,
ცოცავს, დადის ზედ ლოთი ჭიანჭველა;
ჭიაფერა ტურფად შეხამებულა,
ფეხზედა ჰსდგას, საპყარი, კუტი, - ყველა!
ცა ვარსკვლავით მოჭედილა, კაშკაშებს,
შემოუკრავს ჩიხტ-კოპად ცისარტყელა,
წყალი ჩუხჩუხა დამწვარს გულს ანუგეშებს, -
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
ორთაჭალის კარები გაღებულა,
იქ შეყრილან საქუა, არაქელა...
ჭია-ფერად კვერცხი აგორებულა, -
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
დამხობილა პირ-ქვე კაცი ნამარდი,
ვინც სხვას სტაცა, სხვის კერა დაანელა,
ტანჯულთ ტურფად გარდაშლიათ გულს ვარდი,
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
გასცვეთია ლილა ბოროტებასა,
ობოლთ ცრემლით ქვეყანა დაასველა,
ჰკმარა, აწ-კი გილოცავთ აღდგომასა!
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
გაიშალეთ წელში, დატანჯულებო,
კმარა, რაც რომ მტერმა გვცარცვა და გვწყევლა,
გაიხედეთ, ძმა-ბიჭებო, სულებო:
ფეხზედა ჰსდგას საპყარი, კუტი, - ყველა!
"ივერია" ¹87, 1888 წ.
© „მარანი“
აღდგომის დღესასწაული საინგილოში
მოსე ჯანაშვილი
მეჩვიდმეტე საუკუნის დასაწყისიდამ საინგილოში ლეკები გაძლიერდნენ. ლეკებს შემწეობას აძლევდნენ სპარსეთის ყეენები. ამავე ხელმწიფეებმა აღმოსავლეთ საინგილოში (ელისენში) ახლად დააწესეს ილისოს სასულთნო. დასავლეთ-ჩრდილოეთ მხარეს-კი დამოუკიდებელი, რესპუბლიკანური წეს წყობილება შემოიღეს ლეკების რამდენსამე ადგილას დასახლებულ საზოგადოებაში, ასე რომ მე-XVII საუკ. დასაწყისიდამ თან-და-თან მთელი საინგილო (ძველი ჰერეთი, წუქეთი და ელისენი) გამოვიდა კახეთის მეფეების გავლენიდამ, ინგილოები მაჰმადიანთა გაბატონების გამო დიდს განსაცდელში ჩაცვივდნენ. ლეკებმა გააუქმეს იმათი სამლოცველოები, საყდრები, მონასტრები, განდევნეს სამღვდელოება; ამასთან სცდილობდნენ ინგილოებს დაევიწყნათ ქრისტეს სარწმუნოებაც, ენაც, ეროვნული ჩვეულებანიც და სხვ. და სხვ. და ყველა ამის მაგიერ გაევრცელებინათ მაჰმადის რჯული, ადერბეჯანური ენა, თავიანთი ჩვეულებანი და სხვანი.
ინგილოები დაემორჩილნენ ძალას, გარეგნულად მიიღეს მაჰმადიანობა, საჯაროდ, სახალხოდ დაიწყეს ლაპარაკი ადერბეჯანურს ენაზე და სხვ. მაგრამ ყოველივე ესე გარეგნული იყო, და ინგილო არას დროს არა ყოფილა ჭეშმარიტი მაჰმადიანი და არც დაუვიწყნია თავისი ღვიძლი ენა. თუმცა ადერბეჯანურიც შეუსწავლიათ, მაგრამ ოჯახის საშინაო, სალაპარაკო ენა ყოველთვის ქართული იყო; გარეთ, მეჩეთში, თუმცა ლოცულობდა მაჰმადს, მაგრამ თავის სახლში ადიდებდა ჭეშმარიტს ღმერთსა. ძალა აღმართსა ჰხნავს და რას იზამდა 15-17 ათასი სული ინგილო, რომელიც სოფელ-სოფელ განბნეული იყო ასისა და ორასის ვერსტის მანძილზე და რომლის გარეშემო ურიცხვი მოსისხლე მტერი ხმალ-ამოღებული ესახლა და ჰლამოდა, პირველსავე წინააღმდეგობაზე, გაეწყვიტა ეს უნუგეშოდ დარჩენილი ხალხი.
ამისდა მიუხედავად, ასე თუ ისე, ინგილოებმა დაიცვეს ანდერძნი და გარდმოცემანი ეკკლესიისა. ზოგიერთ შემთხვევაში ამ გარდმოცემათ მიუღიათ სულ თავისებური, გარემოებისაგან გამოწვეული, ხასიათი. აი ამის საბუთად გიამბობთ, თუ როგორ დღესასწაულობენ ინგილოები აღდგომას.
* * *
ამ დღესასწაულისათვის ინგილოები ვნების პარასკევიდამვე ემზადებიან. ამ დღეს წითელ კვერცხებით და სამარხო საჭმელ-სასმელით (მხოლოდ მამაკაცები) გადიან სასაფლაოზე, ასწორებენ ახლად განსვენებულთა საფლავებს; ერთად, ძმურად იხსენიებენ მკვდრების სულს, მერე ბურთაობენ და საღამოს ჟამს შინა ჰბრუნდებიან. შეღებილ კვერცხებს ინახავენ აღდგომისათვის. აღდგომის დღეს, მამლის ყივილისას, მთელი სახლობა იღვიძებს და პირს იხსნილებს ღორის ხორცით. გაღეჭავენ ერთს ნამცეცს ღორის ხორცს, გამოაფურთხებენ და თანაც იტყვიან: "ლეკო, დაგკეჩე!" ამ სიტყვებს აღდგომის შემდეგ იმეორებენ მაშინაც, როდესაც პირველად დაინახავენ ლეკსა.
დილით ყველა სახლის წულნი იმოსებიან ახალ ტანისამოსით, თავს ერთად იყრიან და სახლის აღმოსავლეთ კუთხეში ანთებენ სანთლებს. იქვე დგას დიდი ხონჩა, რომელზედაც აწყვია სხვა-და-სხვა სახსნილო საჭმელები. იქ შეევედრებიან ღმერთსა და ქურმუხის საყდარს ამ სიტყვებით: "ღმერთო და ქურმუხის საყდარო, გახსნილებას (აღდგომას) მუდამ დაგვასწარიო".
შემდეგ პირის გახსნილებისა, ჰკლავენ სამღვთო ყოჩს, ბატკანს, ან ქათმებს (ვარიებს). მერე სხვა-და-სხვა საჭმელებს დაალაგებენ ხონჩაზე და მიდიან საგვარეულო საყდრებზე სალოცავად. ეს საყდრები მაღალ ხეების ჯგუფია. ხშირად აქ სრულიად აღარც-კი ეტყობა კვალი ძველის შენობისა. ხეების ქვეშ სადმე დევს ქვა (ფშავ-ხევსურების ნიშისმგზავსი); აქ დაანთებენ სანთლებს, აკმევენ საკმეველს და შეევედრებიან ღმერთსა მხურვალედ, შემდეგ ამ საყდრებს დაუკლავენ სამღვთოს, ერთად ისამხრებენ ნათესავები და თავიანთ სახლებში წავლენ. სადილობის შემდეგ ნათესავები და ნაცნობები ერთმანეთს ულოცავენ აღდგომას. ქრისტე აღსდგა! ჭეშმარიტად! – აქ არ იციან. ერთმანეთს აღდგომას ულოცავენ ამ სიტყვებით:
- მოგილოცავ გახსნილებას!
- მეც შენ მოგილოცავ. ღმერთმა მრავალ გახსნილებას დაგასწროს ყაუმ-ყარდაშით (ნათესავებით).
1850 წლიდგან ქრისტიანობა რომ მიიღეს ინგილოებმა, მაინც თავისი აღდგომის დღესასწაულობის წესები არ დაივიწყეს. ეხლაც მაჰმადიანად დაშთენილი ინგილოები შიგა-და-შიგ ასრულებენ ხსენებულ წესებს. ქრისტიანი ინგილოები, თუმცა ეკკლესიებში სალოცავად ბეჯითად დაიარებიან, მაგრამ ძველ წესებსაც წმინდად ასრულებენ.
მეჩვიდმეტე საუკუნის დასაწყისიდამ საინგილოში ლეკები გაძლიერდნენ. ლეკებს შემწეობას აძლევდნენ სპარსეთის ყეენები. ამავე ხელმწიფეებმა აღმოსავლეთ საინგილოში (ელისენში) ახლად დააწესეს ილისოს სასულთნო. დასავლეთ-ჩრდილოეთ მხარეს-კი დამოუკიდებელი, რესპუბლიკანური წეს წყობილება შემოიღეს ლეკების რამდენსამე ადგილას დასახლებულ საზოგადოებაში, ასე რომ მე-XVII საუკ. დასაწყისიდამ თან-და-თან მთელი საინგილო (ძველი ჰერეთი, წუქეთი და ელისენი) გამოვიდა კახეთის მეფეების გავლენიდამ, ინგილოები მაჰმადიანთა გაბატონების გამო დიდს განსაცდელში ჩაცვივდნენ. ლეკებმა გააუქმეს იმათი სამლოცველოები, საყდრები, მონასტრები, განდევნეს სამღვდელოება; ამასთან სცდილობდნენ ინგილოებს დაევიწყნათ ქრისტეს სარწმუნოებაც, ენაც, ეროვნული ჩვეულებანიც და სხვ. და სხვ. და ყველა ამის მაგიერ გაევრცელებინათ მაჰმადის რჯული, ადერბეჯანური ენა, თავიანთი ჩვეულებანი და სხვანი.
ინგილოები დაემორჩილნენ ძალას, გარეგნულად მიიღეს მაჰმადიანობა, საჯაროდ, სახალხოდ დაიწყეს ლაპარაკი ადერბეჯანურს ენაზე და სხვ. მაგრამ ყოველივე ესე გარეგნული იყო, და ინგილო არას დროს არა ყოფილა ჭეშმარიტი მაჰმადიანი და არც დაუვიწყნია თავისი ღვიძლი ენა. თუმცა ადერბეჯანურიც შეუსწავლიათ, მაგრამ ოჯახის საშინაო, სალაპარაკო ენა ყოველთვის ქართული იყო; გარეთ, მეჩეთში, თუმცა ლოცულობდა მაჰმადს, მაგრამ თავის სახლში ადიდებდა ჭეშმარიტს ღმერთსა. ძალა აღმართსა ჰხნავს და რას იზამდა 15-17 ათასი სული ინგილო, რომელიც სოფელ-სოფელ განბნეული იყო ასისა და ორასის ვერსტის მანძილზე და რომლის გარეშემო ურიცხვი მოსისხლე მტერი ხმალ-ამოღებული ესახლა და ჰლამოდა, პირველსავე წინააღმდეგობაზე, გაეწყვიტა ეს უნუგეშოდ დარჩენილი ხალხი.
ამისდა მიუხედავად, ასე თუ ისე, ინგილოებმა დაიცვეს ანდერძნი და გარდმოცემანი ეკკლესიისა. ზოგიერთ შემთხვევაში ამ გარდმოცემათ მიუღიათ სულ თავისებური, გარემოებისაგან გამოწვეული, ხასიათი. აი ამის საბუთად გიამბობთ, თუ როგორ დღესასწაულობენ ინგილოები აღდგომას.
* * *
ამ დღესასწაულისათვის ინგილოები ვნების პარასკევიდამვე ემზადებიან. ამ დღეს წითელ კვერცხებით და სამარხო საჭმელ-სასმელით (მხოლოდ მამაკაცები) გადიან სასაფლაოზე, ასწორებენ ახლად განსვენებულთა საფლავებს; ერთად, ძმურად იხსენიებენ მკვდრების სულს, მერე ბურთაობენ და საღამოს ჟამს შინა ჰბრუნდებიან. შეღებილ კვერცხებს ინახავენ აღდგომისათვის. აღდგომის დღეს, მამლის ყივილისას, მთელი სახლობა იღვიძებს და პირს იხსნილებს ღორის ხორცით. გაღეჭავენ ერთს ნამცეცს ღორის ხორცს, გამოაფურთხებენ და თანაც იტყვიან: "ლეკო, დაგკეჩე!" ამ სიტყვებს აღდგომის შემდეგ იმეორებენ მაშინაც, როდესაც პირველად დაინახავენ ლეკსა.
დილით ყველა სახლის წულნი იმოსებიან ახალ ტანისამოსით, თავს ერთად იყრიან და სახლის აღმოსავლეთ კუთხეში ანთებენ სანთლებს. იქვე დგას დიდი ხონჩა, რომელზედაც აწყვია სხვა-და-სხვა სახსნილო საჭმელები. იქ შეევედრებიან ღმერთსა და ქურმუხის საყდარს ამ სიტყვებით: "ღმერთო და ქურმუხის საყდარო, გახსნილებას (აღდგომას) მუდამ დაგვასწარიო".
შემდეგ პირის გახსნილებისა, ჰკლავენ სამღვთო ყოჩს, ბატკანს, ან ქათმებს (ვარიებს). მერე სხვა-და-სხვა საჭმელებს დაალაგებენ ხონჩაზე და მიდიან საგვარეულო საყდრებზე სალოცავად. ეს საყდრები მაღალ ხეების ჯგუფია. ხშირად აქ სრულიად აღარც-კი ეტყობა კვალი ძველის შენობისა. ხეების ქვეშ სადმე დევს ქვა (ფშავ-ხევსურების ნიშისმგზავსი); აქ დაანთებენ სანთლებს, აკმევენ საკმეველს და შეევედრებიან ღმერთსა მხურვალედ, შემდეგ ამ საყდრებს დაუკლავენ სამღვთოს, ერთად ისამხრებენ ნათესავები და თავიანთ სახლებში წავლენ. სადილობის შემდეგ ნათესავები და ნაცნობები ერთმანეთს ულოცავენ აღდგომას. ქრისტე აღსდგა! ჭეშმარიტად! – აქ არ იციან. ერთმანეთს აღდგომას ულოცავენ ამ სიტყვებით:
- მოგილოცავ გახსნილებას!
- მეც შენ მოგილოცავ. ღმერთმა მრავალ გახსნილებას დაგასწროს ყაუმ-ყარდაშით (ნათესავებით).
1850 წლიდგან ქრისტიანობა რომ მიიღეს ინგილოებმა, მაინც თავისი აღდგომის დღესასწაულობის წესები არ დაივიწყეს. ეხლაც მაჰმადიანად დაშთენილი ინგილოები შიგა-და-შიგ ასრულებენ ხსენებულ წესებს. ქრისტიანი ინგილოები, თუმცა ეკკლესიებში სალოცავად ბეჯითად დაიარებიან, მაგრამ ძველ წესებსაც წმინდად ასრულებენ.
© „მარანი“
Friday, 25 April 2008
Imperia ინდოეთში
ინდოეთში დიდი ხანია წარმატებით სარგებლობს კომპანია "რუსკი სტანდარტ ვოდკას" პრემიალური ბრენდი "რუსკი სტანდარტ პლატინუმ". მალე ინდოეთის ბაზარზე გამოჩნდება ამ კომპანიის სხვა ბრენდიც - Imperia.
სასმელის დისტრიბუცია დაევალა კომპანიას Narang Group - ინდოეთში საკვები და ალკოჰოლური პროდუქტების უმსხვილეს დისტრიბუტორს. იმპერია გაიყიდება ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორიცაა მუმბაი და დელი.
სასმელის დისტრიბუცია დაევალა კომპანიას Narang Group - ინდოეთში საკვები და ალკოჰოლური პროდუქტების უმსხვილეს დისტრიბუტორს. იმპერია გაიყიდება ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორიცაა მუმბაი და დელი.
© „მარანი“
ცქრიალა ღვინო სუპერმსუბუქ ბოთლებში
Thursday, 24 April 2008
Friday, 11 April 2008
როგორ ვიყიდოთ საკუთარი ვენახი საფრანგეთში
საკუთრების უპირატესობები
საკუთარი ვენახის ღვინო მრავალი საოცნებო საუბრის თემაა, მაგრამ რამდენად რეალურია იგი? სწორედ ამის გარკვევა გადაწყვიტა რობერტ ჯოზეფმა (Joseph), როდესაც თავი ბანკის მოსამსახურედ გაასაღა და მიწის ფასის გამოსაკითხად და სხვა მყიდველების გასაცნობად საფრანგეთში გაემგზავრა.
მევენახედ გახდომის აზრი ხშირად სადილობის დროს იბადება, ნოსტალგიური საუბრისას იმის თაობაზე, თუ რა ცივილიზებული და ლამაზი ცხოვრებაა "იქ, სადაც ჩვენ არა ვართ". და შესაძლოა, ერთ რომელიმე ნაცრისფერ, მოსაწყენ დღეს, სამსახურში ბუტერბროდის ღეჭვისას უცებ მიიღოთ გადაწყვეტილება გასაყიდად გამოტანილი ვენახის ძებნის შესახებ. თქვენ გვერდზე გადადებთ სენდვიჩს და გაემართებით ძველ კეთილ google.com-ში, სწრაფად აკრეფთ საძიებო ფანჯარაში ფრაზას "vineyards for sale", და თქვენდა გასახარად მონიტორის ეკრანზე ზუსტად ერთ წამში გამოჩნდება ორ მილიონზე მეტი მითითება საიტებზე გაყიდვის წინადადებებით. და მაშინ მსოფლიოში ვერც ერთი ძალა ვერ შეგიშლით ხელს ვირტუალურად იმოგზაუროთ ვენახებში, რომლებიც შეიძლება თქვენი გახდეს.
აი სამხრეთ ბურგუნდიაში ციხე-დარბაზის, ასი ჰექტარი ტყის სავარგულისა და ვენახების სურათი, მაგრამ ჯობს ფასს არ შევხედოთ - ითხოვენ ფანტასტიკურ 3.4 მილიონ დოლარს. შემდეგი წინადადებაა კოტ-დიუ-რონის მამული და 15 ჰექტარი ვენახი 1.1 მილიონ დოლარად, რომელიც უფრო რეალურია, მაგრამ წარმოუდგენლად ძვირი. ეს კი ბორდოა, ერთსართულიანი ქვის სახლი სტე-ფოი ლა გრანდეში და 14 ჰა ვენახი შენიშვნით: "ნაკვეთი შეიძლება იქცეს მომხიბვლელ ადგილად, თუკი ცოტაოდენ ძალისხმევას გამოიჩენთ". და ეს ყველაფერი თქვენი გახდება სულ რაღაც 892 000 დოლარის სანაცვლოდ. შედიხართ შემდეგ საიტზე და უცებ ხედავთ: "მამულს ბეზიეს მახლობლად, 8,6 ჰა ვენახითა და სახლით. შარდონეს, ვიონიესა და პინო ნუარის ვაზით გაშენებული ვენახი გარს აკრავს შენობებსა და საწყობს". და სულ რაღაც 504 000 დოლარი ღირს! ცნობისათვის, დაახლოებით ამდენივე ღირს რიგიანი (მაგრამ არა ყველაზე ძვირი) სახლი მოსკოვის მახლობლად. თურმე, ყველაფერი რეალურია! ფოტოებიდან სამხრეთ საფრანგეთის ცისფერი ცა და მწვანე ვაზი შემოგყურებთ, თქვენი ფანჯრის მიღმა კი ამ დროს წვრილად ცრის ან თოვს, და გამვლელები ქოლგით ხელში თავიანთ საქმეებზე მიიჩქარიან. უცებ თქვენ ჩაფიქრდებით, ხომ არ შეცვალო ეს სევდიანი პეიზაჟი? საერთოდ, ცუდი იდეა არ უნდა იყოს. და თუ ფული გაქვს, მისი განხორციელება სავსებით შესაძლებელია.
ბორდო მარგოს წინააღმდეგ
რაც შეეხება კონკრეტული რეგიონის არჩევას, ჩვენ შემოვიფარგლებით საფრანგეთით. პირველი კითხვა ასეთია: საფრანგეთში სახელდობრ სად მოახდენთ თქვენი ოცნებების რეალიზაციას? ძალიან მნიშვნელოვანია რეგიონის არჩევა. თქვენ უთუოდ გექნებათ სიმპათიები, მაგრამ, არსებული წინადადებების გადახედვის შემდეგ, შესაძლოა ისინი შეცვალოთ. ასე მაგალითად, 2003 წელს ლიზი და რობინ უილიამსონებისთვის (Willamson) ვინმეს რომ ეთხოვა დაესახელებინათ საფრანგეთში მათი საყვარელი მეღვინეობის რეგიონი, ისინი ერთმნიშვნელოვნად უპასუხებდნენ, რომ ესაა ლუარა. თუმცა, ვენახი, რომელიც მათ ერთი წლის შემდეგ საკუთარი ფულისა და ძალების დასაბანდებლად აირჩიეს, მდებარეობს ლანგედოკ-რუსიიონში. ბაზრის შესწავლის შემდეგ, უილიამსონები მიხვდნენ, რომ ლუარის სამხრეთის მიწები შედარებით იაფი ღირს, ნიადაგის ხარისხი კი სრულებითაც არ არის უარესი. მათივე შეფასებით, ლანგედოკ-რუსიიონში უფრო მეტი შანსია ძვირფასი წითელი ღვინის წარმოებისთვის, რომელიც კარგად იყიდება.
აი, ლონდონური ოტელის "Capital Hotel" და რესტორნის "People’s Palace Restaurant" მფლობელმა, დევიდ ლევინმა (Levin) კი მიწა მაინც ტიურენში, ლუარაში იყიდა. იგი მიიჩნევს, რომ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ მისი წამოწყება მეღვინეობაში წარუმატებელი იქნება, ყოველთვის შეძლებს ღვინის უმეტესი წილის გაყიდვას თავისი რესტორნების მეშვეობით. მეორე მხრივ, მართალია, უილიამსონების წითელი ღვინო ნამდვილად უფრო ძვირად გაიყიდება, ვიდრე ლევინის დაუვარგებელი სოვინიონი და გამე, მაგრამ სამაგიეროდ, მისი წარმოების დანახარჯიც უფრო დიდი იქნება. ამასთანავე, წითელი ღვინო გაცილებით გვიან აანაზღაურებს ამ დანახარჯებს: ლევინი რთვლის შემდეგ უკვე ექვს თვეში გახსნის ბოთლს, ხოლო უილიამსონებს კიდევ წელიწადნახევარი მოუწევთ ლოდინი, სანამ კასრში დაძველებული წითელი ღვინო გასაყიდად იქნება მზად.
როგორც მოსალოდნელი იყო, არსებობს ვენახების ფასთა განსაზღვრული იერარქია, რომელიც მომავალი ღვინის პრესტიჟულობას ასახავს. ბორდოში ერთი ჰექტარი მიწა შეიძლება დაახლოებით 32 000 დოლარი დაგიჯდეთ. მედოკის აპელასიონში მიწა ორჯერ უფრო ძვირი ღირს, ხოლო ჰექტარი ვენახი მარგოში თითქმის 2 მილიონადაა შეფასებული. თუმცა, სცენაზე უცხოური ღვინის კრიტიკოსების გამოსვლის დღიდან, რომლებიც ბრმად ახდენენ ღვინის დეგუსტირებას და მაღალ ქულებს უწერენ მოკრძალებული წარმომავლობის კარგ ღვინოებს, არც ისე ლოგიკურად იქცა უზარმაზარი ფულის გადახდა მხოლოდ პრესტიჟის გამო. ახლა სავსებით შესაძლებელია, რომ შედარებით იაფი ვენახის ყიდვისას თქვენ ბრწყინვალე ღვინოც დაამზადოთ და მასში კარგი ფულიც აიღოთ.
რენტაბელურობის კანონები
ნაკვეთის ზომა არა მხოლოდ პირველადი ღირებულების თვალსაზრისითაა მნიშვნელოვანი. მიჩნეულია, რომ 20 ჰექტარზე ნაკლები ფართობის ვენახი არც ისე რენტაბელურია. გამონაკლისს წარმოადგენს ორი შემთხვევა: თქვენ აირჩიეთ რეგიონი, რომლის ღვინოებიც ნამდვილად მაღალ ფასად იყიდება, ან იყიდეთ მხოლოდ რამდენიმე ჰექტარი მიწა, რომელთა დამუშავებას თავად შეძლებთ და არ დაიხარჯებით მუშახელზე. თუ ეს თქვენ არ გეხებათ, მაშინ 20 ჰექტარი ოპტიმალური ფართობია, საიდანაც შედარებით მშვიდადაა შესაძლებელი წელიწადში 130 ათასი ბოთლის მიღება.
შემდეგი მნიშვნელოვანი გაფრთხილება: ერიდეთ ნაკვეთებს, რომლებიც მშვენიერი ნაგებობებით გაცდუნებენ, მაგრამ არც ისე მიმზიდველი ვაზებითაა გარშემორტყმული. შატოსა და ათი ჰექტარი უღიმღამო ვენახის ყიდვა ძალიან ჰგავს ვითარებას, როდესაც პატარძალს უკან მოჰყვებიან ღორმუცელა უსაქმური ნათესავები. რა თქმა უნდა, არსებობს შესანიშნავი შატოები, რომლებსაც საოცარი ღვინოების წარმოების მდიდარი ისტორია გააჩნიათ. მაგალითისთვის შეიძლება დავასახელოთ Château Margaux-ი და Palmer-ი ბორდოში, მაგრამ ისინი საერთო წესიდან გამონაკლისი უფროა. თქვენ შეგიძლიათ გადაიღოთ ჯონათან მალტუსის (Malthus) მაგალითი, რომელიც Château Teyssier-იდანაა. მან ჯერ შეიძინა მომხიბლავი სახლი სენტ-ემილიონში 5,5 ჰექტარი არც ისე პრესტიჟული ვენახებით, ხოლო შემდეგ თანდათანობით იყიდა 35 ჰა უფრო კარგი მიწა. შედეგად, ვენახი, რომლიდანაც ის თავის Le Dôme-ს აწარმოებს, მდებარეობს სახლიდან და სარდაფებიდან ავტომობილით მხოლოდ ხუთი წუთის სავალზე.
ჩვენ ნელ-ნელა მივადექით შესასყიდი პლანტაციების მდგომარეობის საკითხს. სასურველია წინასწარ მივიღოთ პროფესიული რჩევა ვაზების თაობაზე. მაგალითად, ასეთ მომსახურებას გაყიდვის ფასის 5%-ად გვთავაზობს ადამ დეიკინი (Dakin) Vinea Transaction-დან. ის იხსენებს, თუ როგორ ეწვია ერთხელ ლანგედოკის ვენახებს, რომელიც, როგორც ამტკიცებდნენ, მთლიანად გრენაშის ჯიშის ვაზით იყო გაშენებული. ადგილზე რომ მივიდა, აღმოჩნდა, რომ იქ ძირითადად მერლო იზრდება. კიდევ კარგი, რომ ეს ნაკვეთი არ მდებარეობდა კორბიერის აპელასიონში, სადაც საერთოდ არ არის ნებადართული მერლოს გამოყენება.
ნიადაგის ხარისხისა და პოტენციალის, ნარგავების სიმჭიდროვისა და დაკარგული ვაზების პროცენტის შემოწმება წელიწადის ნებისმიერ დროს შეიძლება. მაგრამ ზამთარში, როდესაც ვაზებს ფოთოლი დასცვივდება, მათი მდგომარეობის შეფასება საკმაოდ რთულია, ამიტომ, თუ ვენახის ყიდვაა, ალბათ მაინც ზაფხულში უნდა იყიდო. გარდა ამისა, მამულის შეძენისას, რომლის ღვინოებიც არც ისე კარგი რეპუტაციით სარგებლობს, მზად უნდა იყოთ დამატებითი ხარჯებისთვის. კერძოდ, ვაზების გადარგვის ან საწრეტი არხების გათხრისთვის.
არსებობს ერთი პოტენციური დაბრკოლება, რომელთან დაკავშირებული ვითარებაც მანამდე უნდა გაარკვიო, სანამ ყიდვას გადაწყვეტ. მაშინაც კი, თუ ფასი თქვენთვის მისაღებია და გარიგებაც უკვე დადეთ, თქვენი ოცნების ვენახი შეიძლება "აგიჩეხოთ" ორგანიზაციამ, რომლის სახელია SAFER-ი - société d'aménagement foncier et d'établissement -ი, ანუ სასოფლო დაგეგმარებისა და მიწის საკითხების სააგენტო. ამ ორგანიზაციის მოვალეობა მცირე ფერმერების ინტერესების დაცვა და სოფლის მოსახლეობის რიცხოვნობის შემცირების თავიდან აცილებაა. ეს სახელმწიფო ორგანო და მისი ფილიალები საფრანგეთში ვენახების ყველაზე მსხვილ მყიდველებს წარმოადგენენ. მისი ერთ-ერთი საზრუნავი ის გახლავთ, რომ ადგილობრივი ახალგაზრდა მევენახეები და მეღვინეები არ გამოდევნონ ბაზრიდან. ამიტომ, თუ ვინმეს 35 წლის ასაკში მოუნდება ვენახში, ვთქვათ, 325 000 დოლარის გადახდა, SAFER-ს 450 000 დოლარამდე ფასის აწევით, შეუძლია ამ გარიგების ჩაშლა. ასეთი ვითარების თავიდან აცილების საუკეთესო საშუალება ისეთი მამულის ყიდვაა, რომელსაც უკვე მყარი რეპუტაცია და/ან ჩინებული სახელი აქვს. ისინი სამართლიანად ასწევენ საკუთრების ღირებულებას. მაშინ SAFER-ის წარმომადგენლები უკვე ვეღარ მოითხოვენ უფრო მაღალ ფასს.
წყალქვეშა ქვები
ახლა კი ყველაზე საინტერესოს შესახებ: რა თანხის დახარჯვა მოგვიწევს? პასუხი ასეთია: თქვენი ბიუჯეტი არ უნდა შეადგენდეს 800 000 დოლარზე ნაკლებს. ამაში შედის მიწის, ღვინის ძირითადი ქარხნისა და მოწყობილობის შესყიდვა. გარდა ამისა, გადასახადების დასაფარად, სააგენტოს გასამრჯელოსა და იურიდიული მომსახურების ხარჯებისთვის თადარიგში უნდა გქონდეთ გარიგების მთლიანი თანხის 12%. თავდაპირველად, ნამდვილად ღირს წარმოებისას ეკონომიის გაწევა: მოკრეფილი ყურძენი შეიძლება მიაწოდო ადგილობრივ კომერსანტს ან კოოპერატივს. საბედნიეროდ, ყოველთვის არსებობს იმის გარანტია, რომ კოოპერატივი თქვენს ყურძენს ყოველწლიურად შეისყიდის. თუმცა, თქვენს მიერ ამოგებული ფულით შეიძლება მოსავლის მოყვანისა და რთვლის ხარჯებიც კი ვერ დაფაროთ.
დოკუმენტების აუჩქარებლად გაფორმებისას არ უნდა დაგვავიწყდეთ, რომ ვაზები ვერ მოიცდიან და ისინი მოვლას საჭიროებს. არის მომენტები, როდესაც მათ აუცილებლად სჭირდებათ ადამიანის ყურადღება. უილიამსონებს თებერვალში გაახსენდათ, რომ მათ, ფაქტობრივად, გამოეპარათ ვენახის გასხვლის დრო, რომელსაც ჯერ კიდევ SAFER-ი აკონტროლებდა. წინა მფლობელი უკვე შორს იყო, და ამიტომ უილიამსონებს მოუწიათ სასწრაფოდ მოემარჯვებინათ სეკატორები.
წინასწარ ზედმიწევნით შეამოწმეთ შესასყიდი მიწის მთელი იურიდიული ისტორია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, შეიძლება ისე მოხდეს, რომ ყიდვის შემდეგაც კი, თქვენ ჯერ კიდევ გმართებდეთ ვიღაცის რაღაც და ვიღაცის წინაშე იყოთ დავალებული. უილიამსონებს ეგონათ, რომ მათ მიერ შეძენილი საკუთრება, 16 ჰა მიწას მოიცავდა. მაგრამ როგორც შემდეგ გაირკა, 2 ჰა ფაქტობრივად ეკუთვნოდა ან იჯარით ჰქონდა გადაცემული სხვა ადამიანებს.
ახლა ყველაფერი ზემოთქმული დავატკბოთ ერთი კოვზი თაფლით: ვენახები, როგორც წესი, არ იაფდება და ეს ნაკლებ წარმატებული ღვინის წარმოების შემთხვევასაც კი ეხება. თუ მთლიანად არ მივაგდებთ მეურნეობას, მეღვინეობის მზარდი პოპულარობა მიწისა და საკუთრების ღირებულების თანდათანობით ზრდას წელიწადში 20-25 პროცენტით უზრუნველყოფს.
თუ მამა მეღვინე არ იყო
ევროპაში მეღვინეობა ტრადიციულად საკმაოდ მარტივ პროცესადაა მიჩნეული. ყველას შეუძლია მარტივად დაეუფლოს საჭირო ჩვევებს, მამისგან მიღებული გაკვეთილებისა და საბაზისო მოწყობილობის გამოყენებით. მაგრამ გუნება ნუ წაგიხდებათ, თუ მამათქვენმა არაფერი არ იცის ფერმენტაციისა და მადერიზაციის შესახებ: თქვენ მაინც შეძლებთ ღვინის დამზადების სწავლას. მაგალითად, პლამტონის კოლეჯში (Plumton College) ორწლიანი სასწავლო კურსის გავლით. ან ჯონათან მალტუსისა (Jonathan Malthus) და დევიდ ო’ბრაიენის (David O’Brien) მსგავსად, საკუთარი საქმის დაწყებამდე სხვა ღვინის ქარხნებში მუშაობით. ასევე შეიძლება "დამხმარედ" გამოცდილი მეღვინის აყვანა, რაც წელიწადში დაახლოებით 45 000 დოლარი დაგიჯდებათ. ამ შემთხვევაში, თქვენ ნამდვილად ბრძნულად მოიქცევით, რადგან გვერდიდან მიიღებთ რჩევებს. მაგრამ საქმე იმაში გახლავთ, რომ თავიანთი ღვინოების ღირსებათა გადაჭარბებული ცოდნა და საკუთარი შეცდომების დაუნახაობა, პრაქტიკულად, ყველა მეღვინის საერთო სენია. ავსტრალიელები ამას "სარდაფის გემოს" ეძახიან.
უკან გამოდევნებული ახალი სამყაროს შემხედვარე ევროპელი მეღვინეები სულ უფრო და უფრო ხშირად იყენებენ ტექნიკის უკანასკნელ მიღწევებს და შესანიშნავად მომზადებულ ახალგაზრდა პროფესიონალებს. არჩევანი თქვენზეა: ან მხოლოდ ყველაზე აუცილებელის ყიდვით (ახალი ტრაქტორები, წნეხი და უჟანგავი ფოლადის საწყაო) უნდა შემოიფარგლოთ, ან, თუკი მაქსიმალურად სწრაფ შედეგებს ელით, დაიქირაოთ კონსულტანტი, გამოიყენოთ პროგესული ორგანული მასალები, დამატებით დაიხარჯოთ მინი-საწყაოებზე, ყურძნის დასახარისხებელ მაგიდებსა და სხვა მრავალ მოწყობილობაზე.
ღვინის რაოდენობა, რომელიც თქვენ შეგიძლიათ აწარმოოთ, საგრძნობლად ვარირებს და, ბუნებრივია, დამოკიდებულია თქვენს ვაზებზე, მათ ასაკსა და მდგომარეობაზე. სადღაც სამხრეთში 1 ჰა ახალგაზრდა ვენახისგან შეიძლება მივიღოთ 750 ყუთი კარგი შარდონე, მაშინ როდესაც ბურგუნდიაში, ალბათ, მხოლოდ 300 ყუთი. ოპტიმალური ვარიანტია 500 ყუთი ან 45 ჰექტოლიტრი/ჰა; ეს კარგი მაჩვენებელია და უნდა მივბაძოთ.
ღვინის მარკეტინგი
ბევრ ადამიანს ჰგონია, რომ საკმარისია მეგობრული ვიზიტით ესტუმრო განსაზღვრული რაოდენობის კომერსანტებს და, საკითხი რამდენიმე ათასი ყუთი ღვინის გაყიდვის შესახებ გადაწყდება. რა თქმა უნდა, ასეთი მოსაზრება მცდარია. სინამდვილეში, მეღვინეებისთვის გასაღების ბაზარი კიდევ ცალკე თავის ტკივილია. უილიამსონები ჭკვიანურად მოიქცნენ: შვეიცარიასა და აშშ-ში მათ ჯერ კიდევ მანამდე დაიწყეს საბითუმო მყიდველების ძებნა, სანამ თავიანთ პირველ ღვინოს დაამზადებდნენ. მალტუსმა კი თავის საგარაჟო ღვინოზე Le Dôme ექსკლუზიური უფლება მიჰყიდა კომპანია Justerini&Brooks-ს, რომელიც მისი ღვინის უმეტესი ნაწილის ექსპორტირებას აშშ-სა და აზიაში ახდენს. ძალზე მნიშვნელოვანია, ერკვეოდე სხვადასხვა ეროვნულ ბაზარს შორის სხვაობის თავისებურებებში. მაგალითად, ბრიტანელები და ამერიკელები ერთნაირ ფასს გადაიხდიან როგორც vin de pays-ის ღვინოში ("ადგილობრივი ღვინო"), ისე აპელასიონების ღვინოში. აი ფრანგები, იაპონელები და გერმანელები კი, როგორც წესი, "საქმის ყურში არიან" და მხედველობაში იღებენ სხვაობას ფრანგულ რეგიონებს შორის.
გაყიდვების დაგეგმვისას სავალდებულოა ამინდის შესაძლო ჭირვეულობის გათვალისწინება, რასაც ახალბედა მევენახეები გასაოცრად მცირე დროს უთმობენ. სეტყვას, სუსხს ან გვალვას ზოგიერთ წელიწადს შეუძლია ორჯერ შეამციროს მოსავალი. მაგალითად, 2003 წელი მოუსავლიანი იყო ფრანგი მწარმოებლების უმრავლესობისთვის, რაც კრიტიკულად აისახა ფინანსურ მხარზეც. და არ დაგავიწყდეთ, რომ თუ ბორდოში არ ფლობთ მაღალი კლასის შატოს, თქვენი ღვინის ფასი მუდმივად იმერყევებს ვინტაჟიდან ვინტაჟამდე.
დასასრულ: სანამ სახელს გაუთქვამთ ღვინოს, ჯერ დარწმუნდით, რომ მისი სახელწოდება მხოლოდ და მხოლოდ თქვენ გეკუთვნით. დაელაპარაკეთ პროფესიონალებს, დაათვალიერეთ ჟურნალები და ცნობარები, რათა დარწმუნდეთ თქვენს განსაკუთრებულობაში. ვინ იცის, შეიძლება გარკვეული ხნის შემდეგ საქვეყნოდ ცნობილი გახდეს თქვენი ღვინის სახელი, და მაშინ, ცოტა უცნაური იქნება დიდების სხვასთან ერთად გაყოფა.
ვენახების დაახლოებითი ფასი საფრანგეთში
სამხრეთი
$ 1 ჰექტარში
ლანგედოკი: საბაზისო vin de pays
13 000
საუკეთესო სოფლები, მაგალითად, პიკ-სენტ ლუპი
52 000
ბორდო
ბორდო/მედოკი
32 000/58 000
ლისტრაკი/სენტ-ემილიონი
260 000/325 000
მარგო და პომეროლი
1 950 000
ბურგუნდია
ბოჟოლე/ბოჟოლე კრიუ
29 000/150 000
ბურგუნდია/premier და grand cru
39 000/5 850 000
რონა
კოტ-დიუ-რონი
58 000
სენტ-ჯოზეფი
195 000
შატონიოფ-ერმიტაჟი
390 000
ლუარა
მიუსკადე
13 000
სენტ-ნიკოლას დე ბურჟე
78 000
სანსერი
195 000
ვის მივმართოთ დახმარებისთვის ვენახის/ღვინის ქარხნის ყიდვისას
Vinea Transaction. შენაძენის ღირებულების 5-6%-თვის საქმის ყურში ჩაგაყენებენ გარიგების ყველა სტადიაში. ასევე ჩაგიტარებენ ვენახების ექსპერტიზას და კონსულტაციას გაგიწევენ მეღვინეობაში. სამხრეთში ვენახების ძებნისას მათი მომსახურებით ისარგებლა Mouton Rothschild-მა. www.vineatransaction.com
Mistral Estate Services. ფრანგული ფირმა, რომლის წარმომადგენლობა იმყოფება პარიზსა და ფლორიდაში. დიდი პოპულარობით სარგებლობს მყიდველებს შორის დიდი ბრიტანეთიდან. მშვენიერი Web-საიტი საოცარი ფოტოებით. გთავაზობთ ვენახების აქციებს (ან წილობრივ მონაწილეობას) $18258. real-estate-in-France.com
Leisure & Land. სააგენტო იმათთვის, ვისაც ბევრი ფული აქვს. საფრანგეთის სამხრეთში გთავაზობენ მიწას/უძრავ ქონებას. ფასი იწყება საბაზისო მიმზიდველი ნაკვეთებისთვის $590700-დან და იწევს 13,8 მილიონამდე სენ-ტროპეში. www.leisureandland.co.uk
AVA International. ფრანგული ფირმა, გთავაზობთ საკუთრების ფართო არჩევანს, მათ შორის ვენახებს სახლების გარეშე, აგრეთვე გაგიწევთ საკონსულტაციო მომსახურებებს. ava-international.fr
გარესახრახნი
საფრანგეთში ვენახის შეძენის სამი ვარიანტი არსებობს. შეიძლება მიმართო ისეთ ფირმებს, როგორიც არის AVA, Mistral Estates-ი ან Vinea Transaction-ი, რომლებიც ვენახების გაყიდვაზე სპეციალიზდებიან; უძრავი ქონების ჩვეულებრივ სააგენტოს, ან დამოუკიდებლად ეძებო. პირველი მეთოდი ყველაზე ძვირადღირებული და უსაფრთხოა. უკანასკნელი ყველაზე იაფფასიანი და ყველაზე სარისკო. დევიდ ლევინმა მესამე ვარიანტი აირჩია, მაგრამ ყოველი შემთხვევისთვის გამოცდილი ფრანგი "მზვერავი" დაიქირავა, რომელიც სასურველი ვარიანტის ძებნისას მისი ინტერესების შესაბამისად მოქმედებდა. დამხმარემ, რომელმაც ქვეყნისა და ხალხის თავისებურებები იცოდა, ძალიან გაამართლა.
ფოტოს ქვეშ მინაწერი
მიწისა და ვენახების გაყიდვის სააგენტო Mistral-ის სპეციალისტი, ჟან ლუკ ორლანი (Orlant): "ბევრი ადამიანისთვის იმდენად ძლიერია საკუთარი ვენახიდან ღვინის დაყენებისა და დალევის რომანტიკული სურვილი, რომ ჩრდილავს პრაქტიკულ შედეგზე ფოკუსირების აუცილებლობას".
გარესახრახნი: ვაზი იჯარით
თუ შოკში გაგდებთ ვენახის ყიდვის ფინანსური მხარე, მაგრამ მაინც ძალიან გინდათ ეზიაროთ მეღვინეობას, მაშინ პირველ ხანებში იჯარით უნდა შემოიფარგლოთ. თუმცა, იჯარით არა მხოლოდ მთელი ვენახის, არამედ მხოლოდ რამდენიმე მწკრივი ვაზის აღებაც შეიძლება. წელიწადში "სასაცილო" რამდენიმე ასეულ ევროს ფასად თქვენ მიიღებთ რეგულარულ ანგარიშს ვენახის მდგომარეობის შესახებ, შეძლებთ ესტუმროთ თქვენს ვაზებს, მონაწილოება მიიღოთ მოსავლის აღებაში, და სპეციალურ ფასად იყიდოთ სახელობითი ბოთლები. ფხიანი ინგლისელები, როგორც ჩანს, უკვე მრავალი წელია იჯარით იღებენ ვაზებს თავიანთთვის ან მეგობრებისთვის საჩუქრის გასაკეთებლად. მსგავსი სიხარული სავსებით ხელმისაწვდომია რუსეთის მცხოვრებთათვისაც. საიჯარო მომსახურებას სთავაზობენ როგორც თავად მამულები (მაგალითად, http://www.latuc.com/), ისე სპეციალური კომპანიები (http://www.wineshare.co.uk/, http://www.3dwines.com/).
ბლოკი: რა საჩქაროა
ოფიციალური მონაცემების მიხედვით, რუსებმა მხოლოდ ორჯერ იყიდეს ფრანგული ვენახები. პირველი მერცხალი იყო კომპანია "სიბნეფტის" პრეზიდენტი ევგენი შვიდლერი, რომელმაც 2002 წელს იყიდა მამული Chateau Thenac-ი ბერჟერაკში. მამულის საერთო ფართობი 133 ჰა-ზე მეტია, ვენახებისთვის გამოყოფილია დაახლოებით 33 ჰა. ძირითადი ჯიშებია მერლო და სემილიონი. ღვინოების წარმოებას უკვე სამი წელია კონსულტაციას უწევს საყოველთაოდ ცნობილი მიშელ როლანი. რუსეთში Chateau Thenac-ის ღვინოებს კომპანია "ვინიკომი" ყიდის.
მეორე იყო მოსკოვის ღვინისა და კონიაკის ქარხანა კინი, რომელმაც წელს ფრანგულ პროვინცია კონიაკში მდებარე ლე ბრუას მიწებზე გაშენებული დაახლოებით 20 ჰექტარი ვენახი შეიძინა. კომპანია გეგმავს კონიაკის ახალი ბრენდის გამოშვებას, რომლის წარმოებაში საკუთარ ფრანგულ ნედლეულს გამოიყენებენ.
© „მარანი“
აპერიტივი "ჩორნი რუსკი"
კომპანიამ Happyland გამოუშვა აპერიტივი "ჩორნი რუსკი". სასმელის სიმაგრე 20%-ია. ის დამზადებულია მაღალხარისხიან ფრანგული კონიაკის სპირტზე და ბრენდ "ჩორნი რუსკის" სხვა ბრენდების მსგავსად, ნუშის არომატი დაჰკრავს.
მწარმოებლები ფიქრობენ, რომ ეს აპერიტივი ფინჯან ყავასაც მშვენივრად მოუხდება.
სასმელი გამოდის 0,5 ლიტრიან ბოთლებში. შეფუთვაში 12 ბოთლია. ბოთლის საცალო ფასი მოსკოვსა და სანკტ-პეტერბურგში 210 რუბლს შეადგენს.
მწარმოებლები ფიქრობენ, რომ ეს აპერიტივი ფინჯან ყავასაც მშვენივრად მოუხდება.
სასმელი გამოდის 0,5 ლიტრიან ბოთლებში. შეფუთვაში 12 ბოთლია. ბოთლის საცალო ფასი მოსკოვსა და სანკტ-პეტერბურგში 210 რუბლს შეადგენს.
© „მარანი“
ბელგია - ლიდერი შამპანურის მოხმარებაში
ბელგიური პრესის მონაცემებით, 2007 წელს მსოფლიოში გაიყიდა 400 მილიონი ბოთლი შამპანური. წინა რეკორდი 1999 წელს დამყარდა - 327 ბოთლი.
გამოირკვა, რომ მსოფლიოში ყველაზე მეტ შამპანურს ბელგიაში სვამენ. გასულ წელს შამპანურის მიწოდების რაოდენობამ ბელგიაში 10 მილიონ ბოთლს მიაღწია. უნდა აღინიშნოს, რომ ბელგიის მოსახლეობა 10,3 მილიონს უდრის.
გამოირკვა, რომ მსოფლიოში ყველაზე მეტ შამპანურს ბელგიაში სვამენ. გასულ წელს შამპანურის მიწოდების რაოდენობამ ბელგიაში 10 მილიონ ბოთლს მიაღწია. უნდა აღინიშნოს, რომ ბელგიის მოსახლეობა 10,3 მილიონს უდრის.
© „მარანი“
Thursday, 10 April 2008
სიამოვნება და თავის ტკივილი
გიორგი მერაბიშვილი
დილაა. ჯერაც ბოლომდე გამოუფხიზლებელს, თავის საშინელი ტკივილი გაღვიძებს. პირში საძაგელი გემო გაქვს და ხასიათიც ამ გემოს შესაბამისი. საშველი კი ჯერჯერობით არსაიდან ჩანს..
ეს მხოლოდ ნაწილია იმ ათასგვარი ვაიბედურების, რასაც ნაბახუსევს, იგივე "პახმელიას" ვეძახით. კაცი რაც არ უნდა კარგად ერკვეოდეს ღვინის თუ სხვა სპირტიანი სასმელის ავან-ჩავანში, დიდი ქეიფის შემდეგ, დილის ნაბახუსევს ალბათ იშვიათად თუ დაუძვრება. ვერ დაუძვრები და მერე მთელი დღე ჯარისკაცებშემოფანტული ოფიცერივით დაყიალობ ქალაქში და ტანჯული სახით დაეძებ "საპახმელიო" სასუსნავს..
"პახმელია" ძველად
ნაბახუსევიდან თავის მარტივად დაძვრენას ადამიანები უძველეს დროშიც კი ცდილობდნენ. მაგალითად, ცნობილი ამბავია, რომ რომის ერთ-ერთმა იმპერატორმა, უხვად დააჯილდოვა აფრიკელი ექიმ-შამანი, რომელმაც იმპერატორს ნადიმის შემდეგ მის მიერ მოგონილი წამალი დაალევინა და მეორე დილით იმპერატორი, ქართული გამოთქმა რომ ვიხმაროთ: "ჩიტივით იყო". ამ აღმოჩენით გახარებულმა იმპერატორმა წამლის შემქმნელს უფრო დიდი თანხა აღუთქვა, თუკი იგი ამ წამალის გაკეთებას იმპერატორის პირად ექიმსაც ასწავლიდა, მაგრამ გაირკვა, რომ ეს წამალი ერთ-ერთი იშვიათი აფრიკული ჯიშის გველისაგან მზადდებოდა, რომლის დაჭერაც ისეთი ძნელი იყო, რომ მონადირეს ხშირად უდაბნოში რამდენიმეთვიანი ხეტიალიც კი სჭირდებოდა ერთი გველის დასაჭერად.
რომის იმპერატორებზე ნაკლებად არც ქართველი მეფეები და თავადები ცდილობდნენ უნიკალური ანტინაბახუსევური საშუალების მოპოვებას, მაგრამ ყველას როდი უმართლებდა. მე-18-ე საუკუნეში მცხოვრები ქართლელი თავადი, ვინმე გიორგი ციციშვილი, თავის მოურავს დაურწმუნებია, რომ თუკი ნაბახუსევზე ერთ კასრ ცივ, ძმარნარევ ცივ წყალს ტანზე გადაისხამდა, თავის ტკივილი უმალ მოეხსნებოდა. თავადმაც დაიჯერა და სისტემატიურად დაიწყო ნაბახუსევზე ცივი წყალის გადავლება. ეფექტი მართლაც დიდი იყო. თავადი წყლის გადავლების შემდეგ, კარგ ხასიათზე დგებოდა და ასეთი "კარგი" მეთოდის სწავლების გამო, მოურავის მადლიერიც გახლდათ. ერთ დილას კი, წყალის გადასხმის შემდეგ, თავადი ცუდად გახდა და მკვდრის ფერი დაედო. რამდენიმე საათში კი, სულიც დალია. ვინ იცის, შეიძლება სწორედ ამ ამბის შემდეგ დამკვიდრდა დღესაც გავრცელებული ქართული გამოთქმა: "გულმა დაარტყა". არა, ასეთ "პახმელიაზე" გამოსვლას, ისევ თავის ტკივილი ჯობია.
რა ვქნათ?
მაშ რა ვქნათ? ცხელი კერძები: ხაში, ხარჩო, ჩიხითმა, ოსტრი და სხვა როგორც ექიმები ამბობენ, სისხლძარღვების გაფართოების ("პახმელიის" დროს თავის ტკივილის მიზეზი, სწორედ სისხლძარღვების შევიწროებაა) მხოლოდ მცირეხნიან იმიტაციას ახდენენ და მეტი არაფერი. აფთიაქში ნაყიდი სპეციალური მედიკამენტების ხშირად მიღება ძალიან მავნებელია და ამას არც ექიმები გვირჩევენ. ცივი ან ცხელი შხაპი თავად გიორგი ციციშვილის მაგალითითაც ჩანს, რომ გულისთვის ფრიად სახიფათოა. მაშ მართლაც რა ვქნათ?
მამუკა კაკაბაძე, ექიმი: "პირველ რიგში უნდა ვთქვათ, რომ "პახმელიას" მხოლოდ დაბალი ხარისხის ალკოჰოლური სასმელები არ იწვევს. მთავარი განმსაზღვრელი მაინც მიღებული სასმელის რაოდენობაა. თუკი ადამიანი 2 ლიტრ ღვინოზე მეტს დალევს, ასიდან ოთხმოცდაათ შემთხვევეში, დილით თავის ტკივილი ან გულძმარვა აუცილებლად ექნება. არსებობენ მცირე გამონაკლისებიც, მაგრამ მათზე საუბარი შორს წაგვიყვანს. საქართველოში "ახალი წლები" თითქმის ორი კვირა გრძელდება და მამაკაცების დიდ ნაწილს უწევს სხვადასხვა რაოდენობის, სხვადასხვა ხარისხის და სხვადასხვა დასახელები სასმელის დალევა. ასეთი აღრევა ორგანიზმისათვის თამამად შეიძლება ითქვას, რომ დამღუპველია! ალკოჰოლი ორგანიზმში 4-5 დღე რჩება და წარმოიდგინეთ, რა მოხდება, თუკი 10 დღე გადამბმულად დავლევთ. ეს იწვევს: მეხსიერების დაქვეითებას, ღვიძლის გადიდებას, სისხლძარღვების ფუნქციის დარღვევას და სხვა. რაც შეეხება საუკეთესო "საპახმელიო" საშულებას: საერთოდ, ნაბახუსევიდან ბოლომდე გამოსვლა შეუძლებელია. შესაძლებელია მხოლოდ თავის ტკივილის და გულძმარვის მოხსნა. ყველა ადამიანის ორგანიზმი ინდივიდუალურია. არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც ხასიათის გასაუმჯობესებლად, მწარე წიწაკის დაყნოსვაც კი ჰყოფნით. საერთოდ, ცხელი, განსაკუთრებულად ცხიმიანი კერძები, ყველაზე კარგ შედეგს იძლევა, თუმცა ეს არ ეხება ყველა ადამიანს. ყველაფერს მაინც სჯობია, რომ ინდუვიდუალური "საპახმელიო" საშუალება ექიმთან შეათანხმოთ"
გამოსვლა ორიგინალურად
ადამიანების ორგანიზმის ინდივიდუალობაზე საუბრისას, მამუკა კაკაბაძე რომ არ ცდება, ამის ჩვენს მიერ მოგროვილი საინტერესო ამბებიც ადასტურებს. ჩვენ ვნახეთ ადამიანები, რომლებმაც "პახმელიაზე" გამოსვლის მეტად ორიგინალური პირადი მეთოდები მოიგონეს და ირწმუნებიან, რომ ყველაზე მართებული, სწორედ მათი მეთოდია.
ვის არ გაუკვირდება, თუკი შუა ზამთარში, სისხამ დილას შორტისამარა მორბენალ ადამიანს დაინახავს?! გლდანში მცხოვრებმა კოტე საიევმა ბევრი ფიქრისა და დაკვირვების შემდეგ, სწორედ ამ მეთოიდს მიაგნო და ყველას ურჩევს, რომ ისინიც მძლეოსნობით გამოვიდნენ ნაბახუსევი მდგომარეობიდან.
კოტე საიევი: "საერთოდ, ძალიან ცუდი "პახმელია" ვიცი. ღვინის დალევის მერე, დილით ადგომის სიკვდილივით მეშინია ხოლმე. ერთი წლის წინ აღმოვაჩინე, რომ როცა ფიზიკურად ვმუშაობ ან დავრბივარ, სწორედ მაშინ გამოვდივარ ყველაზე კარგად. ახლა ყოველი დათრობის მერე, დილაობით დავრბივარ და 1 საათში თავს შესამჩნევად კარგად ვგრძნობ. მეზობლები კი დამცინიან, მაგრამ ეს არაფერი.."
საბურთალოელი ტაქსისტი გივი ბერძენიშვილი, "პახმელიიდან" არც მეტი, არც ნაკლები, ბენზინის სუნით გამოდის. გივი ბერძენიშვილი არ უარყოფს, რომ მისი ეს თვისება პირდაპირი გაგებით ტოქსიკომანიაა, მაგრამ თავს იმით იმართლებს, რომ კლასიკური ტოქსიკომანისაგან განსხვავებით, მას ბენზინზე სულ სამჯერ დაყნოსვაც აკმაყოფილებს და ნაბახუსევობა მარცხდება!
სხვებზე არანაკლებ ორიგინალურია 22 წლის სტუდენტი ლაშა როგავა. ლაშა "პახმელიაზე" სოფლიდან წამოღებული თამბაქოს ფოთლებისაგან გაკეთებულ ნახარშს სვამს და როგორც თავად ამბობს, სწორედ ეს მეთოდია საუკეთესო.
ლაშა როგავა: "თამბაქოს ფოთლების ნახარშის გაკეთება ბაბუაჩემისაგან ვისწავლე. ბაბუაჩემიც ასე გამოდიოდა "პახმელიიდან", მამაჩემიც და მეც. შეიძლება ითქვას, რომ ეს ჩვენი ერთგვარი ოჯახური ტრადიციაა. თამბაქოს ფოთლების ნახარში დასალევად ძალიან ცუდია, მაგრამ საკმაოდ ეფექტურია და ხაშზე და ხარჩოზე ბევრად კარგ შედეგს იძლევა".
ალბათ ყველა მამაკაცის ოცნებაა, რომ დილით თავაუტკივებლებმა გაიღვიძონ და წინა საღამოს დალეული ღვინო "ხახვივით შერჩეთ", მაგრამ ცხოვრება ალბათ იმიტომაა საინტერესო და უცნაური, რომ ნებისმიერ, თუნდაც ძალიან სასიამოვნო და სასიხარულო მოვლენას, კარგთან ერთად ცუდი მხარეებიც აქვს. რომ არა "პახმელიის" შიში, ალბათ მთელი მსოფლიო გალოთდებოდა!
დილაა. ჯერაც ბოლომდე გამოუფხიზლებელს, თავის საშინელი ტკივილი გაღვიძებს. პირში საძაგელი გემო გაქვს და ხასიათიც ამ გემოს შესაბამისი. საშველი კი ჯერჯერობით არსაიდან ჩანს..
ეს მხოლოდ ნაწილია იმ ათასგვარი ვაიბედურების, რასაც ნაბახუსევს, იგივე "პახმელიას" ვეძახით. კაცი რაც არ უნდა კარგად ერკვეოდეს ღვინის თუ სხვა სპირტიანი სასმელის ავან-ჩავანში, დიდი ქეიფის შემდეგ, დილის ნაბახუსევს ალბათ იშვიათად თუ დაუძვრება. ვერ დაუძვრები და მერე მთელი დღე ჯარისკაცებშემოფანტული ოფიცერივით დაყიალობ ქალაქში და ტანჯული სახით დაეძებ "საპახმელიო" სასუსნავს..
"პახმელია" ძველად
ნაბახუსევიდან თავის მარტივად დაძვრენას ადამიანები უძველეს დროშიც კი ცდილობდნენ. მაგალითად, ცნობილი ამბავია, რომ რომის ერთ-ერთმა იმპერატორმა, უხვად დააჯილდოვა აფრიკელი ექიმ-შამანი, რომელმაც იმპერატორს ნადიმის შემდეგ მის მიერ მოგონილი წამალი დაალევინა და მეორე დილით იმპერატორი, ქართული გამოთქმა რომ ვიხმაროთ: "ჩიტივით იყო". ამ აღმოჩენით გახარებულმა იმპერატორმა წამლის შემქმნელს უფრო დიდი თანხა აღუთქვა, თუკი იგი ამ წამალის გაკეთებას იმპერატორის პირად ექიმსაც ასწავლიდა, მაგრამ გაირკვა, რომ ეს წამალი ერთ-ერთი იშვიათი აფრიკული ჯიშის გველისაგან მზადდებოდა, რომლის დაჭერაც ისეთი ძნელი იყო, რომ მონადირეს ხშირად უდაბნოში რამდენიმეთვიანი ხეტიალიც კი სჭირდებოდა ერთი გველის დასაჭერად.
რომის იმპერატორებზე ნაკლებად არც ქართველი მეფეები და თავადები ცდილობდნენ უნიკალური ანტინაბახუსევური საშუალების მოპოვებას, მაგრამ ყველას როდი უმართლებდა. მე-18-ე საუკუნეში მცხოვრები ქართლელი თავადი, ვინმე გიორგი ციციშვილი, თავის მოურავს დაურწმუნებია, რომ თუკი ნაბახუსევზე ერთ კასრ ცივ, ძმარნარევ ცივ წყალს ტანზე გადაისხამდა, თავის ტკივილი უმალ მოეხსნებოდა. თავადმაც დაიჯერა და სისტემატიურად დაიწყო ნაბახუსევზე ცივი წყალის გადავლება. ეფექტი მართლაც დიდი იყო. თავადი წყლის გადავლების შემდეგ, კარგ ხასიათზე დგებოდა და ასეთი "კარგი" მეთოდის სწავლების გამო, მოურავის მადლიერიც გახლდათ. ერთ დილას კი, წყალის გადასხმის შემდეგ, თავადი ცუდად გახდა და მკვდრის ფერი დაედო. რამდენიმე საათში კი, სულიც დალია. ვინ იცის, შეიძლება სწორედ ამ ამბის შემდეგ დამკვიდრდა დღესაც გავრცელებული ქართული გამოთქმა: "გულმა დაარტყა". არა, ასეთ "პახმელიაზე" გამოსვლას, ისევ თავის ტკივილი ჯობია.
რა ვქნათ?
მაშ რა ვქნათ? ცხელი კერძები: ხაში, ხარჩო, ჩიხითმა, ოსტრი და სხვა როგორც ექიმები ამბობენ, სისხლძარღვების გაფართოების ("პახმელიის" დროს თავის ტკივილის მიზეზი, სწორედ სისხლძარღვების შევიწროებაა) მხოლოდ მცირეხნიან იმიტაციას ახდენენ და მეტი არაფერი. აფთიაქში ნაყიდი სპეციალური მედიკამენტების ხშირად მიღება ძალიან მავნებელია და ამას არც ექიმები გვირჩევენ. ცივი ან ცხელი შხაპი თავად გიორგი ციციშვილის მაგალითითაც ჩანს, რომ გულისთვის ფრიად სახიფათოა. მაშ მართლაც რა ვქნათ?
მამუკა კაკაბაძე, ექიმი: "პირველ რიგში უნდა ვთქვათ, რომ "პახმელიას" მხოლოდ დაბალი ხარისხის ალკოჰოლური სასმელები არ იწვევს. მთავარი განმსაზღვრელი მაინც მიღებული სასმელის რაოდენობაა. თუკი ადამიანი 2 ლიტრ ღვინოზე მეტს დალევს, ასიდან ოთხმოცდაათ შემთხვევეში, დილით თავის ტკივილი ან გულძმარვა აუცილებლად ექნება. არსებობენ მცირე გამონაკლისებიც, მაგრამ მათზე საუბარი შორს წაგვიყვანს. საქართველოში "ახალი წლები" თითქმის ორი კვირა გრძელდება და მამაკაცების დიდ ნაწილს უწევს სხვადასხვა რაოდენობის, სხვადასხვა ხარისხის და სხვადასხვა დასახელები სასმელის დალევა. ასეთი აღრევა ორგანიზმისათვის თამამად შეიძლება ითქვას, რომ დამღუპველია! ალკოჰოლი ორგანიზმში 4-5 დღე რჩება და წარმოიდგინეთ, რა მოხდება, თუკი 10 დღე გადამბმულად დავლევთ. ეს იწვევს: მეხსიერების დაქვეითებას, ღვიძლის გადიდებას, სისხლძარღვების ფუნქციის დარღვევას და სხვა. რაც შეეხება საუკეთესო "საპახმელიო" საშულებას: საერთოდ, ნაბახუსევიდან ბოლომდე გამოსვლა შეუძლებელია. შესაძლებელია მხოლოდ თავის ტკივილის და გულძმარვის მოხსნა. ყველა ადამიანის ორგანიზმი ინდივიდუალურია. არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც ხასიათის გასაუმჯობესებლად, მწარე წიწაკის დაყნოსვაც კი ჰყოფნით. საერთოდ, ცხელი, განსაკუთრებულად ცხიმიანი კერძები, ყველაზე კარგ შედეგს იძლევა, თუმცა ეს არ ეხება ყველა ადამიანს. ყველაფერს მაინც სჯობია, რომ ინდუვიდუალური "საპახმელიო" საშუალება ექიმთან შეათანხმოთ"
გამოსვლა ორიგინალურად
ადამიანების ორგანიზმის ინდივიდუალობაზე საუბრისას, მამუკა კაკაბაძე რომ არ ცდება, ამის ჩვენს მიერ მოგროვილი საინტერესო ამბებიც ადასტურებს. ჩვენ ვნახეთ ადამიანები, რომლებმაც "პახმელიაზე" გამოსვლის მეტად ორიგინალური პირადი მეთოდები მოიგონეს და ირწმუნებიან, რომ ყველაზე მართებული, სწორედ მათი მეთოდია.
ვის არ გაუკვირდება, თუკი შუა ზამთარში, სისხამ დილას შორტისამარა მორბენალ ადამიანს დაინახავს?! გლდანში მცხოვრებმა კოტე საიევმა ბევრი ფიქრისა და დაკვირვების შემდეგ, სწორედ ამ მეთოიდს მიაგნო და ყველას ურჩევს, რომ ისინიც მძლეოსნობით გამოვიდნენ ნაბახუსევი მდგომარეობიდან.
კოტე საიევი: "საერთოდ, ძალიან ცუდი "პახმელია" ვიცი. ღვინის დალევის მერე, დილით ადგომის სიკვდილივით მეშინია ხოლმე. ერთი წლის წინ აღმოვაჩინე, რომ როცა ფიზიკურად ვმუშაობ ან დავრბივარ, სწორედ მაშინ გამოვდივარ ყველაზე კარგად. ახლა ყოველი დათრობის მერე, დილაობით დავრბივარ და 1 საათში თავს შესამჩნევად კარგად ვგრძნობ. მეზობლები კი დამცინიან, მაგრამ ეს არაფერი.."
საბურთალოელი ტაქსისტი გივი ბერძენიშვილი, "პახმელიიდან" არც მეტი, არც ნაკლები, ბენზინის სუნით გამოდის. გივი ბერძენიშვილი არ უარყოფს, რომ მისი ეს თვისება პირდაპირი გაგებით ტოქსიკომანიაა, მაგრამ თავს იმით იმართლებს, რომ კლასიკური ტოქსიკომანისაგან განსხვავებით, მას ბენზინზე სულ სამჯერ დაყნოსვაც აკმაყოფილებს და ნაბახუსევობა მარცხდება!
სხვებზე არანაკლებ ორიგინალურია 22 წლის სტუდენტი ლაშა როგავა. ლაშა "პახმელიაზე" სოფლიდან წამოღებული თამბაქოს ფოთლებისაგან გაკეთებულ ნახარშს სვამს და როგორც თავად ამბობს, სწორედ ეს მეთოდია საუკეთესო.
ლაშა როგავა: "თამბაქოს ფოთლების ნახარშის გაკეთება ბაბუაჩემისაგან ვისწავლე. ბაბუაჩემიც ასე გამოდიოდა "პახმელიიდან", მამაჩემიც და მეც. შეიძლება ითქვას, რომ ეს ჩვენი ერთგვარი ოჯახური ტრადიციაა. თამბაქოს ფოთლების ნახარში დასალევად ძალიან ცუდია, მაგრამ საკმაოდ ეფექტურია და ხაშზე და ხარჩოზე ბევრად კარგ შედეგს იძლევა".
ალბათ ყველა მამაკაცის ოცნებაა, რომ დილით თავაუტკივებლებმა გაიღვიძონ და წინა საღამოს დალეული ღვინო "ხახვივით შერჩეთ", მაგრამ ცხოვრება ალბათ იმიტომაა საინტერესო და უცნაური, რომ ნებისმიერ, თუნდაც ძალიან სასიამოვნო და სასიხარულო მოვლენას, კარგთან ერთად ცუდი მხარეებიც აქვს. რომ არა "პახმელიის" შიში, ალბათ მთელი მსოფლიო გალოთდებოდა!
© „მარანი“
ისრაელის ღვინოების გამარჯვება
რობერტ პარკერის ჟურნალმა Wine Advocate ისრაელის 14 ღვინო მაღალი ქულებით შეაფასა. წითელმა Yatir Forest 2003 და Gewurztraminer 2005-მა 93-93 ქულები მიიღეს.
ასეთი მაღალი ქულები პარკერს არასოდეს მიუკუთვნებია აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვის ქვეყნებისთვის, მათ შორის საბერძნეთისა და ლიბანისთვის.
პარკერის სიმპათია დაიმსახურა უმსხვილესი და უძველესი კომპანიის, Carmel-ის და მისი შვილობილი კომპანიის, Yatir-ის ოთხმა ღვინომ, აგრეთვე Domaine du Castel-ის სამმა ღვინომ, Golan Heights Winery-ის და მისი შვილობილი კომპანიის Galil-ის სამმა ღვინომ. ასევე წარმატება წილად ხვდა საწარმოებს: Pelter, Tzora, Tulip და Clos de Gat. © „მარანი“
ასეთი მაღალი ქულები პარკერს არასოდეს მიუკუთვნებია აღმოსავლეთ ხმელთაშუაზღვის ქვეყნებისთვის, მათ შორის საბერძნეთისა და ლიბანისთვის.
პარკერის სიმპათია დაიმსახურა უმსხვილესი და უძველესი კომპანიის, Carmel-ის და მისი შვილობილი კომპანიის, Yatir-ის ოთხმა ღვინომ, აგრეთვე Domaine du Castel-ის სამმა ღვინომ, Golan Heights Winery-ის და მისი შვილობილი კომპანიის Galil-ის სამმა ღვინომ. ასევე წარმატება წილად ხვდა საწარმოებს: Pelter, Tzora, Tulip და Clos de Gat. © „მარანი“
Tuesday, 8 April 2008
კავას პოპულარობა ბრიტანეთში
Crus Bourgeois
შარშანდელი წლის დასაწყისში საფრანგეთის სასამართლომ გააუქმა 2003 წლის Crus Bourgeois de Médoc-ის კლასიფიკაცია. მას შემდეგ არც თუ ისე დიდი დროა გასული. ახლახან Alliance des Crus Bourgeois du Médoc-მა, Union des Viticulteurs du Médoc-მა და Coopération du Médoc-მა გადაწყვიტეს ახალი საკვალიფიკაციო სისტემის შექმნა რვა აპელასიონისთვის. ესენია: Médoc, Haut-Médoc, Margaux, Moulis, Listrac, Saint-Julien, Pauillac და Saint Estèphe.
დასახელების Cru Bourgeois მიკუთვნება მოხდება ყოველწლიურად მკაცრი წესების დაცვით. შესაძლოა 2007 წლის ღვინოები უკვე გაიყიდოს Crus Bourgeois-ის ნიშნით, თუ მწარმოებლები მოასწრებენ მათ საკვალიფიკაციო კომისიისთვის წარდგენას აპრილისთვის.
დასახელების Cru Bourgeois მიკუთვნება მოხდება ყოველწლიურად მკაცრი წესების დაცვით. შესაძლოა 2007 წლის ღვინოები უკვე გაიყიდოს Crus Bourgeois-ის ნიშნით, თუ მწარმოებლები მოასწრებენ მათ საკვალიფიკაციო კომისიისთვის წარდგენას აპრილისთვის.
© „მარანი“
Monday, 7 April 2008
საფრთხე - ვადაგასული შხამ-ქიმიკატები
რეზო გეთიაშვილი
იყო თუ არა პესტიციდები ქართულ ღვინოებში
საქართველოში 3 000 ტონამდე ვადაგასული პესტიციდია. საბჭოთა სოფლის მეურნეობიდან მიღებულ ამ მემკვიდრეობას ექსპერტები დაავადებულ თაობებთან, მძიმე სოციალურ ფონთან და ეკონომიკის უმნიშვნელოვანესი დარგების მუდმივ კრიზისთან აიგივებენ. ამ კონტექსტში ყველაზე მტკივნეული მევენახეობა-მეღვინეობაა. რუსეთის ბაზარზე ქართული ღვინის აკრძალვის "ოფიციალური მიზეზი" სწორედ პესტიციდები იყო.
პროდუქტი, რასაც ჩვენ ვჭამთ, შეიცავს პესტიციდებს. ეს თეორიულად, თორემ ციფრებით ამის დამადასტურებელი მასალა არ არსებობს. ეს ციფრები არსებობს უკრაინაში, ბელორუსიაში, რუსეთში. უფრო მეტიც, რუსეთის ბაზარზე პესტიციდების შემცველი პროდუქტის გამოტანა აკრძალული არ არის. რუსეთის კანონით, პესტიციდები ბავშვთა კვებაშიც კი დაშვებულია. ამიტომ, ამა თუ იმ პროდუქტის აკრძალვა მასში პესტიციდების აღმოჩენის მოტივით, იურიდიულადაც გაუმართლებელია.
გიორგი ბარისაშვილი, მევენახეობა-მეღვინეობის ექსპერტი: "მნიშვნელოვანი უზუსტობა იმ პესტიციდების ჩამონათვალშიც გაიპარა, რომელიც თითქოს ქართულ ღვინოში აღმოაჩინეს. ჩვენს ღვინოებში ალდრინის აღმოჩენა ნაკლებად სავარაუდოა, რადგან ეს ნივთიერება საქართველოში არ გამოიყენებოდა".
ნებისმიერ შემთხვევაში, ინტერესს იწვევს პესტიციდების შემცველობის დინამიკა ყურძენსა და ღვინოში და მისი გავლენა საბოლოო პროდუქტის კვებით ღირებულებაზე.
ღვინის დამზადება, როგორც მრავალსაფეხურიანი პროცესი, მოიცავს წვენის დამზადების ტექნოლოგიას (პასტერიზაციის გარეშე). შემდეგ ხდება მისი დუღილი, რომელიც მრავალმხრივი ბიოქიმიური პროცესებით ხასიათდება. თუმცა, დუღილის დროს პესტიციდების რაოდენობა არ მცირდება. არსებობს სარწმუნო მონაცემები, რომლის თანახმადაც დალექვის შემდეგ თითქმის ყველა გამოყენებული პესტიციდი უცვლელად გადადის ღვინოში იმ რაოდენობით, რაც იყო ყურძენში.
გიორგი ბარისაშვილი: "ღვინისგან განსხვავებით, პასტერიზებულ ყურძნის წვენში პესტიციდების შემცველობა გაცილებით დაბალია. ანუ, დუღილის პროცესი, ერთეული გამონაკლისების გარდა, პესტიციდების დაშლას არ იწვევს, თანამედროვე სტანდარტების ღვინის დაყენების ტექნოლოგია კი პასტერიზაციას ცალსახად გამორიცხავს. ღვინის ხელოვნური გაცხელების დროს პროდუქტი ყველა ღირსებას კარგავს და მისი კვებითი ღირებულებაც დაბალია".
თერმულად ძირითადად ის ღვინოები მუშავდება, რომელიც ბაზრის იაფფასიანი სეგმენტისთვისაა განკუთვნილი. თუ გავითვალისწინებთ, რომ ქართულ ღვინოს რუსეთის ბაზარზე სწორედ ასეთი სეგმენტი ეკავა, მაშინ მასში პესტიციდების აღმოჩენა კიდევ უფრო საეჭვო გახდება.
FAO-ს მონაცემების თანახმად, სპირტიანი სასმელები პესტიციდებისგან არც დისტილაციის დროს არ თავისუფლდება. თუმცა, არაყს ყურძენში არსებული დამაბინძურებლების მხოლოდ 2-6% გასდევს.
პესტიციდების შემცველობა ასევე დიდ გავლენას ახდენს ლუდის, ჩაის, მცენარეული და ცხოველური ცხიმების, ცხოველური წარმოშობის პროდუქციის კვებით ღირებულებასა თუ უვნებლობის ხარისხზე. საკვებში პესტიციდების ნარჩენების კონტროლი საჭიროებს ქვეყანაში გარკვეული სისტემის არსებობას, რომლის გარეშე მონიტორინგი ვერ განხორციელდება, რაც არ უნდა თანამედროვე ლაბორატორიული ქსელი ჩამოყალიბდეს. უნდა დადგინდეს როგორია ფონური მონაცემები გარემოში, სად, რატომ და რა რაოდენობით გამოიყენეს ესა თუ ის პეტიციდი და რომელ პროდუქტში რა ქიმიური ნივთიერება უნდა ვეძებოთ.
აკრძალული ნივთიერებები თელავის ბაზარზე
მაშინ, როცა დიელდრინისა და დდტ-ს (იგივე დუსტი) გამოყენებაზე მთელ მსოფლიოში მკაცრი კონტროლია დაწესებული, თელავის ნებისმიერ საბითუმო მაღაზიასა თუ ვეტ-აფთიაქში ირანული წარმოების დუსტს 30-50 თეთრად იყიდით.
დდტ - დიქლორ-დიფენილ-ტრიქლოროეთანი პირველი თანამედროვე პესტიციდია. ის მეორე მსოფლიო ომის დროს გამოიგონეს და თავდაპირველად მალარიის, ტიფისა და სხვა დაავადებების გავრცელების შესაჩერებლად გამოიყენებოდა. მოგვიანებით დუსტი სოფლის მეურნეობაში, მავნე მწერების წინააღმდეგ საბრძოლველად გამოიყენეს. 1962 წელს ამერიკელი მეცნიერების კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ დდტ და მისი დაშლის პროდუქტი მაღალი ტოქსიკურობით გამოირჩევა და სიმსივნეს იწვევს. მის ჩასანაცვლებლად დიელდრინი გამოიგონეს, თუმცა 70-იან წლებში ისიც აიკრძალა.
დდტ-ს გაყიდვის ფაქტების შესახებ სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის ეროვნული სამსახურის თელავის სამმართველო ინფორებული არ არის. თუმცა, რომც იყოს, არც ამ და არც რომელიმე სხვა უწყებას სამართლებრივი უფლება არ გააჩნია, რომ აკრძალული შხამ-ქიმიკატების გაყიდვაზე კონტროლი დააწესოს.
ალაზნის თევზი საკვებად უვარგისია
საკვები პროდუქტის უვნებლობის ერთ-ერთი მთავარი მაჩვენებელი მასში პესტიციდების დასაშვები დონეა. თუნდაც ეკოლოგიური მეურნეობის პირობებში მოყვანილ პროდუქტში შეიძლება ისეთი ქიმიური ნივთიერებები აღმოჩნდეს, რომლის ხმარება რამდენიმე ათეული წლის წინ აიკრძალა, მაგრამ დარჩა წყალში, ნიადაგში და მდგრადობა შეინარჩუნა.
საბჭოთა პერიოდში ქლორის შემცველი ორგანული ნივთიერებები (როგორიცაა დდტ, დდე, დიელდრინი და სხვა) სასოფლო-სამეურნეო მიზნებით ფართოდ გამოიყენებოდა. საქართველოში ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 80-იან წლებში ერთ ჰექტარ მიწის ნაკვეთზე საშუალოდ 30 კილოგრამ პესტიციდს ყრიდნენ. მდინარე ალაზნის აუზში მალარიის წინააღმდეგ საბრძოლველად თვითმფრინავების მეშვეობით ხდებოდა ჭალებისა და დაჭაობებული ადგილების დამუშავება. პესტიციდების დიდი ნაწილი გამოუყენებელი დარჩა და ღია ცის ქვეშ აღმოჩნდა.
სახეობათა კონსერვაციის ცენტრ "ნაკრესის" ინფორმაციით, მდინარე ალაზნის გარკვეული უბნები დაბინძურებულია ძლიერი ტოქსიკური ნივთიერებებით, რომლებიც თევზებში გროვდება და სერიოზულს საფრთხეს უქმნის მომხმარებლების ჯანმრთელობას.
"მდინარე ალაზნიდან წყლის, ლექისა და თევზის სინჯებს გასული წლის ივნისიდან დეკემბრამდე ვიღებდით. მსოფლიო დონის ლაბორატორიებში ჩატარებული ანალიზების მიხედვით, თელავის, ყვარლის, გურჯაანისა და ბაკურციხის მიმდებარე ტერიტორიებთან მდინარე ალაზანში დაჭერილ თევზში ტოქსიკური ნივთიერებების ადამიანისათვის საშიში კონცენტრაციაა. შეიძლება ითქვას, რომ აქ დაჭერილი თევზი საკვებად უვარგისია", - აცხადებს "ნაკრესის" თანამშრომელი გიორგი გორგაძე.
სოფლის მეურნეობაში სასუქებისა და შხამქიმიკატების ჭარბი გამოყენების შედეგად წყლის დაბინძურების ხარისხის ზრდას საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს ოფიციალური მონაცემებიც ადასტურებს.
ანომალიები ყვარელში
კახეთის ტერიტორიაზე საგანგაშო ფაქტები ჰოლანდიურმა ორგანიზაცია "Miliukontakt International”-მაც დააფიქსირა, რომელმაც ყოფილი შხამქიმიკატების საწყობის ინვენტარიზაცია ჩაატარა. გარემოსდაცვითი პარამეტრების საფუძველზე დადგინდა, რომ კახეთში არსებული საწყობების უმრავლესობა მაღალი გარემოსდაცვითი რისკის მქონე ობიექტებია. საწყობებიდან, უმეტეს შემთხვევაში, კედლების ნაშთებია დარჩენილი და ვადაგასული პესტიციდები შეუფუთავად, ღია ცის ქვეშ ყრია. ასეთ საწყობებში ხორბლის შენახვის ფაქტიც დაფიქსირდა, რაც ადამიანის ჯანმრთელობისთვის მაღალ პოტენციურ რისკს წარმოადგენს.
"ყვარელში გაოცება გამოიწვია ერთ-ერთი ოჯახის ძროხამ, რომელსაც პესტიციდების გამო ცური არაბუნებრივად ჰქონდა განვითარებული. მსგავსი ფაქტების გამეორება არ უნდა დავუშვათ", - აცხადებს პროექტის მიმდინარეობაზე კახეთის კორდინატორი ზიტა იმანოვა.
ქვეყანაში არსებული ტოქსიკური ნარჩენები პირდაპირ ზეგავლენას ახდენს ქვეყნის ეკონომიკაზე, ხელს უშლის ქართული პროდუქციის საერთაშორისო ბაზარზე დამკვიდრებას და საქართველოსთვის პრიორიტეტული ისეთი დარგების განვითარებას, როგორიც სოფლის მეურნეობა და ტურიზმია. ახლო მომავალში ვადაგასული პესტიციდების შეგროვება, შესაბამისი წესით შეფუთვა და სპეციალურ საწყობში განთავსდება დაიწყება. საწყობი საგარეჯოს რაიონის სოფელ ბადიაურში შენდება.
როგორ ვიწამლებით პესტიციდებით
პესტიციდების გამოყენების შედეგად ბინძურდება ნიადაგი, წყალი, ჰაერი, საკვები კულტურები, პარაზიტებთან ერთად ხდება სასარგებლო სახეობების გადაშენება, მცირდება მცენარის კვებითი ღირებულება და რაც მთავარია, სერიოზული საფრთხე ექმნება ადამიანის ჯანმრთელობას.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის განცხადებით, ევროპაში ბავშვთა სიკვდილიანობის ყოველ მესამე შემთხვევას ეკოლოგიური ფაქტორი განაპირობებს.
მსგავსი დასკვნების გასაკეთებლად საქართველოში შესაბამისი საინფორმაციო ბაზა არ არსებობს. თუმცა, ოფიციალური სტატისტიკით (2003 წ.), მაღალი და საგანგაშოა ისეთი ინდიკატორული მაჩვენებელი, როგორიც თანდაყოლილი ანომალიების სიხშირეა. გაზრდილია ერთ წლამდე ბავშვთა სიკვდილიანობის დონეც, რაც ევროკავშირის მაჩვენებელს თითქმის ხუთჯერ აღემატება.
ეპიდემიოლოგიური კვლევებით გამოვლენილია ის პათოლოგიები, რაც პესტიციდებით დაბინძურებულ გარემოში მცხოვრებლებს უჩნდებათ: იმუნური და რეპროდუქციული ფუნქციების მოშლა, ალერგიები, ონკოდაავადებები, ბავშვებში - რკინადეფიციტური ანემია, ტუბერკულოზი, სასუნთქი გზების პათოლოგიები, ვირუსული ინფექციები, თანდაყოლილი ანომალიები. პესტიციდების უარყოფითი მოქმედება ორგანიზმზე შეიძლება არ გამოვლინდეს მაშინვე ინტოქსიკაციის სახით და მძიმე შედეგი მოგვიანებით მივიღოთ.
ქლორშემცველ ორგანულ პესტიციდებს, რომლებიც საბჭოთა სოფლის მეურნეობაში აქტიურად გამოიყენებოდა, 4 საერთო თვისება გააჩნია: მაღალტოქსიკურობა, დაშლის მიმართ მდგრადობა, აორთქლებისა და შორ მანძილზე გავრცელების უნარი (ჰაერით, წყლით და მიგრირებადი სახეობებით) და ცხიმოვან ქსოვილებში დაგროვება.
შესაბამისად, ისინი გავრცელებულია მთელ პლანეტაზე, მათ შორის, არქტიკაში, ანტარქტიდაზე თუ წყნარი ოკეანის შორეულ კუნძულებზე. ცხიმოვან ქსოვილებში დაგროვების უნარის გამო მათი კონცენტრაცია ნორმებს ხშირად რამდენიმე ათასჯერ აღემატება და კვების ჯაჭვში რაც უფრო მაღლა იმყოფება ცოცხალი ორგანიზმი (თევზები, მტაცებელი ფრინველები, ძუძუმწოვრები, ადამიანი), მით უფრო დიდია ამ ნივთიერებების ზემოქმედების რისკი.
პროდუქტებში პესტიციდების ნარჩენი რაოდენობის შემცირების პირველი მეთოდი პროდუქტის მექანიკური დამუშავება - გარეცხვა და გარსის მოცილებაა. ნარჩენი რაოდენობა მცირდება პროდუქტის თერმული დამუშავებისას (შეწვა, მოხარშვა, გამოცხობა, დაკონსერვება, მურაბებისა და ხილფაფების გაკეთება). ხმელი ხილის (ჩირის) დამზადების შემთხვევაში, პირიქით, შეიძლება პესტიციდეს კონცენტრირებაც კი მოხდეს და საბოლოო პროდუქტში ნარჩენი რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზარდოს.
იყო თუ არა პესტიციდები ქართულ ღვინოებში
საქართველოში 3 000 ტონამდე ვადაგასული პესტიციდია. საბჭოთა სოფლის მეურნეობიდან მიღებულ ამ მემკვიდრეობას ექსპერტები დაავადებულ თაობებთან, მძიმე სოციალურ ფონთან და ეკონომიკის უმნიშვნელოვანესი დარგების მუდმივ კრიზისთან აიგივებენ. ამ კონტექსტში ყველაზე მტკივნეული მევენახეობა-მეღვინეობაა. რუსეთის ბაზარზე ქართული ღვინის აკრძალვის "ოფიციალური მიზეზი" სწორედ პესტიციდები იყო.
პროდუქტი, რასაც ჩვენ ვჭამთ, შეიცავს პესტიციდებს. ეს თეორიულად, თორემ ციფრებით ამის დამადასტურებელი მასალა არ არსებობს. ეს ციფრები არსებობს უკრაინაში, ბელორუსიაში, რუსეთში. უფრო მეტიც, რუსეთის ბაზარზე პესტიციდების შემცველი პროდუქტის გამოტანა აკრძალული არ არის. რუსეთის კანონით, პესტიციდები ბავშვთა კვებაშიც კი დაშვებულია. ამიტომ, ამა თუ იმ პროდუქტის აკრძალვა მასში პესტიციდების აღმოჩენის მოტივით, იურიდიულადაც გაუმართლებელია.
გიორგი ბარისაშვილი, მევენახეობა-მეღვინეობის ექსპერტი: "მნიშვნელოვანი უზუსტობა იმ პესტიციდების ჩამონათვალშიც გაიპარა, რომელიც თითქოს ქართულ ღვინოში აღმოაჩინეს. ჩვენს ღვინოებში ალდრინის აღმოჩენა ნაკლებად სავარაუდოა, რადგან ეს ნივთიერება საქართველოში არ გამოიყენებოდა".
ნებისმიერ შემთხვევაში, ინტერესს იწვევს პესტიციდების შემცველობის დინამიკა ყურძენსა და ღვინოში და მისი გავლენა საბოლოო პროდუქტის კვებით ღირებულებაზე.
ღვინის დამზადება, როგორც მრავალსაფეხურიანი პროცესი, მოიცავს წვენის დამზადების ტექნოლოგიას (პასტერიზაციის გარეშე). შემდეგ ხდება მისი დუღილი, რომელიც მრავალმხრივი ბიოქიმიური პროცესებით ხასიათდება. თუმცა, დუღილის დროს პესტიციდების რაოდენობა არ მცირდება. არსებობს სარწმუნო მონაცემები, რომლის თანახმადაც დალექვის შემდეგ თითქმის ყველა გამოყენებული პესტიციდი უცვლელად გადადის ღვინოში იმ რაოდენობით, რაც იყო ყურძენში.
გიორგი ბარისაშვილი: "ღვინისგან განსხვავებით, პასტერიზებულ ყურძნის წვენში პესტიციდების შემცველობა გაცილებით დაბალია. ანუ, დუღილის პროცესი, ერთეული გამონაკლისების გარდა, პესტიციდების დაშლას არ იწვევს, თანამედროვე სტანდარტების ღვინის დაყენების ტექნოლოგია კი პასტერიზაციას ცალსახად გამორიცხავს. ღვინის ხელოვნური გაცხელების დროს პროდუქტი ყველა ღირსებას კარგავს და მისი კვებითი ღირებულებაც დაბალია".
თერმულად ძირითადად ის ღვინოები მუშავდება, რომელიც ბაზრის იაფფასიანი სეგმენტისთვისაა განკუთვნილი. თუ გავითვალისწინებთ, რომ ქართულ ღვინოს რუსეთის ბაზარზე სწორედ ასეთი სეგმენტი ეკავა, მაშინ მასში პესტიციდების აღმოჩენა კიდევ უფრო საეჭვო გახდება.
FAO-ს მონაცემების თანახმად, სპირტიანი სასმელები პესტიციდებისგან არც დისტილაციის დროს არ თავისუფლდება. თუმცა, არაყს ყურძენში არსებული დამაბინძურებლების მხოლოდ 2-6% გასდევს.
პესტიციდების შემცველობა ასევე დიდ გავლენას ახდენს ლუდის, ჩაის, მცენარეული და ცხოველური ცხიმების, ცხოველური წარმოშობის პროდუქციის კვებით ღირებულებასა თუ უვნებლობის ხარისხზე. საკვებში პესტიციდების ნარჩენების კონტროლი საჭიროებს ქვეყანაში გარკვეული სისტემის არსებობას, რომლის გარეშე მონიტორინგი ვერ განხორციელდება, რაც არ უნდა თანამედროვე ლაბორატორიული ქსელი ჩამოყალიბდეს. უნდა დადგინდეს როგორია ფონური მონაცემები გარემოში, სად, რატომ და რა რაოდენობით გამოიყენეს ესა თუ ის პეტიციდი და რომელ პროდუქტში რა ქიმიური ნივთიერება უნდა ვეძებოთ.
აკრძალული ნივთიერებები თელავის ბაზარზე
მაშინ, როცა დიელდრინისა და დდტ-ს (იგივე დუსტი) გამოყენებაზე მთელ მსოფლიოში მკაცრი კონტროლია დაწესებული, თელავის ნებისმიერ საბითუმო მაღაზიასა თუ ვეტ-აფთიაქში ირანული წარმოების დუსტს 30-50 თეთრად იყიდით.
დდტ - დიქლორ-დიფენილ-ტრიქლოროეთანი პირველი თანამედროვე პესტიციდია. ის მეორე მსოფლიო ომის დროს გამოიგონეს და თავდაპირველად მალარიის, ტიფისა და სხვა დაავადებების გავრცელების შესაჩერებლად გამოიყენებოდა. მოგვიანებით დუსტი სოფლის მეურნეობაში, მავნე მწერების წინააღმდეგ საბრძოლველად გამოიყენეს. 1962 წელს ამერიკელი მეცნიერების კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ დდტ და მისი დაშლის პროდუქტი მაღალი ტოქსიკურობით გამოირჩევა და სიმსივნეს იწვევს. მის ჩასანაცვლებლად დიელდრინი გამოიგონეს, თუმცა 70-იან წლებში ისიც აიკრძალა.
დდტ-ს გაყიდვის ფაქტების შესახებ სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის ეროვნული სამსახურის თელავის სამმართველო ინფორებული არ არის. თუმცა, რომც იყოს, არც ამ და არც რომელიმე სხვა უწყებას სამართლებრივი უფლება არ გააჩნია, რომ აკრძალული შხამ-ქიმიკატების გაყიდვაზე კონტროლი დააწესოს.
ალაზნის თევზი საკვებად უვარგისია
საკვები პროდუქტის უვნებლობის ერთ-ერთი მთავარი მაჩვენებელი მასში პესტიციდების დასაშვები დონეა. თუნდაც ეკოლოგიური მეურნეობის პირობებში მოყვანილ პროდუქტში შეიძლება ისეთი ქიმიური ნივთიერებები აღმოჩნდეს, რომლის ხმარება რამდენიმე ათეული წლის წინ აიკრძალა, მაგრამ დარჩა წყალში, ნიადაგში და მდგრადობა შეინარჩუნა.
საბჭოთა პერიოდში ქლორის შემცველი ორგანული ნივთიერებები (როგორიცაა დდტ, დდე, დიელდრინი და სხვა) სასოფლო-სამეურნეო მიზნებით ფართოდ გამოიყენებოდა. საქართველოში ჯერ კიდევ გასული საუკუნის 80-იან წლებში ერთ ჰექტარ მიწის ნაკვეთზე საშუალოდ 30 კილოგრამ პესტიციდს ყრიდნენ. მდინარე ალაზნის აუზში მალარიის წინააღმდეგ საბრძოლველად თვითმფრინავების მეშვეობით ხდებოდა ჭალებისა და დაჭაობებული ადგილების დამუშავება. პესტიციდების დიდი ნაწილი გამოუყენებელი დარჩა და ღია ცის ქვეშ აღმოჩნდა.
სახეობათა კონსერვაციის ცენტრ "ნაკრესის" ინფორმაციით, მდინარე ალაზნის გარკვეული უბნები დაბინძურებულია ძლიერი ტოქსიკური ნივთიერებებით, რომლებიც თევზებში გროვდება და სერიოზულს საფრთხეს უქმნის მომხმარებლების ჯანმრთელობას.
"მდინარე ალაზნიდან წყლის, ლექისა და თევზის სინჯებს გასული წლის ივნისიდან დეკემბრამდე ვიღებდით. მსოფლიო დონის ლაბორატორიებში ჩატარებული ანალიზების მიხედვით, თელავის, ყვარლის, გურჯაანისა და ბაკურციხის მიმდებარე ტერიტორიებთან მდინარე ალაზანში დაჭერილ თევზში ტოქსიკური ნივთიერებების ადამიანისათვის საშიში კონცენტრაციაა. შეიძლება ითქვას, რომ აქ დაჭერილი თევზი საკვებად უვარგისია", - აცხადებს "ნაკრესის" თანამშრომელი გიორგი გორგაძე.
სოფლის მეურნეობაში სასუქებისა და შხამქიმიკატების ჭარბი გამოყენების შედეგად წყლის დაბინძურების ხარისხის ზრდას საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს ოფიციალური მონაცემებიც ადასტურებს.
ანომალიები ყვარელში
კახეთის ტერიტორიაზე საგანგაშო ფაქტები ჰოლანდიურმა ორგანიზაცია "Miliukontakt International”-მაც დააფიქსირა, რომელმაც ყოფილი შხამქიმიკატების საწყობის ინვენტარიზაცია ჩაატარა. გარემოსდაცვითი პარამეტრების საფუძველზე დადგინდა, რომ კახეთში არსებული საწყობების უმრავლესობა მაღალი გარემოსდაცვითი რისკის მქონე ობიექტებია. საწყობებიდან, უმეტეს შემთხვევაში, კედლების ნაშთებია დარჩენილი და ვადაგასული პესტიციდები შეუფუთავად, ღია ცის ქვეშ ყრია. ასეთ საწყობებში ხორბლის შენახვის ფაქტიც დაფიქსირდა, რაც ადამიანის ჯანმრთელობისთვის მაღალ პოტენციურ რისკს წარმოადგენს.
"ყვარელში გაოცება გამოიწვია ერთ-ერთი ოჯახის ძროხამ, რომელსაც პესტიციდების გამო ცური არაბუნებრივად ჰქონდა განვითარებული. მსგავსი ფაქტების გამეორება არ უნდა დავუშვათ", - აცხადებს პროექტის მიმდინარეობაზე კახეთის კორდინატორი ზიტა იმანოვა.
ქვეყანაში არსებული ტოქსიკური ნარჩენები პირდაპირ ზეგავლენას ახდენს ქვეყნის ეკონომიკაზე, ხელს უშლის ქართული პროდუქციის საერთაშორისო ბაზარზე დამკვიდრებას და საქართველოსთვის პრიორიტეტული ისეთი დარგების განვითარებას, როგორიც სოფლის მეურნეობა და ტურიზმია. ახლო მომავალში ვადაგასული პესტიციდების შეგროვება, შესაბამისი წესით შეფუთვა და სპეციალურ საწყობში განთავსდება დაიწყება. საწყობი საგარეჯოს რაიონის სოფელ ბადიაურში შენდება.
როგორ ვიწამლებით პესტიციდებით
პესტიციდების გამოყენების შედეგად ბინძურდება ნიადაგი, წყალი, ჰაერი, საკვები კულტურები, პარაზიტებთან ერთად ხდება სასარგებლო სახეობების გადაშენება, მცირდება მცენარის კვებითი ღირებულება და რაც მთავარია, სერიოზული საფრთხე ექმნება ადამიანის ჯანმრთელობას.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის განცხადებით, ევროპაში ბავშვთა სიკვდილიანობის ყოველ მესამე შემთხვევას ეკოლოგიური ფაქტორი განაპირობებს.
მსგავსი დასკვნების გასაკეთებლად საქართველოში შესაბამისი საინფორმაციო ბაზა არ არსებობს. თუმცა, ოფიციალური სტატისტიკით (2003 წ.), მაღალი და საგანგაშოა ისეთი ინდიკატორული მაჩვენებელი, როგორიც თანდაყოლილი ანომალიების სიხშირეა. გაზრდილია ერთ წლამდე ბავშვთა სიკვდილიანობის დონეც, რაც ევროკავშირის მაჩვენებელს თითქმის ხუთჯერ აღემატება.
ეპიდემიოლოგიური კვლევებით გამოვლენილია ის პათოლოგიები, რაც პესტიციდებით დაბინძურებულ გარემოში მცხოვრებლებს უჩნდებათ: იმუნური და რეპროდუქციული ფუნქციების მოშლა, ალერგიები, ონკოდაავადებები, ბავშვებში - რკინადეფიციტური ანემია, ტუბერკულოზი, სასუნთქი გზების პათოლოგიები, ვირუსული ინფექციები, თანდაყოლილი ანომალიები. პესტიციდების უარყოფითი მოქმედება ორგანიზმზე შეიძლება არ გამოვლინდეს მაშინვე ინტოქსიკაციის სახით და მძიმე შედეგი მოგვიანებით მივიღოთ.
ქლორშემცველ ორგანულ პესტიციდებს, რომლებიც საბჭოთა სოფლის მეურნეობაში აქტიურად გამოიყენებოდა, 4 საერთო თვისება გააჩნია: მაღალტოქსიკურობა, დაშლის მიმართ მდგრადობა, აორთქლებისა და შორ მანძილზე გავრცელების უნარი (ჰაერით, წყლით და მიგრირებადი სახეობებით) და ცხიმოვან ქსოვილებში დაგროვება.
შესაბამისად, ისინი გავრცელებულია მთელ პლანეტაზე, მათ შორის, არქტიკაში, ანტარქტიდაზე თუ წყნარი ოკეანის შორეულ კუნძულებზე. ცხიმოვან ქსოვილებში დაგროვების უნარის გამო მათი კონცენტრაცია ნორმებს ხშირად რამდენიმე ათასჯერ აღემატება და კვების ჯაჭვში რაც უფრო მაღლა იმყოფება ცოცხალი ორგანიზმი (თევზები, მტაცებელი ფრინველები, ძუძუმწოვრები, ადამიანი), მით უფრო დიდია ამ ნივთიერებების ზემოქმედების რისკი.
პროდუქტებში პესტიციდების ნარჩენი რაოდენობის შემცირების პირველი მეთოდი პროდუქტის მექანიკური დამუშავება - გარეცხვა და გარსის მოცილებაა. ნარჩენი რაოდენობა მცირდება პროდუქტის თერმული დამუშავებისას (შეწვა, მოხარშვა, გამოცხობა, დაკონსერვება, მურაბებისა და ხილფაფების გაკეთება). ხმელი ხილის (ჩირის) დამზადების შემთხვევაში, პირიქით, შეიძლება პესტიციდეს კონცენტრირებაც კი მოხდეს და საბოლოო პროდუქტში ნარჩენი რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზარდოს.
© „მარანი“
ინგლისს და უელსს აკრძალვა არ ემუქრება
ევროპის კომისია აპირებს ახალი ვენახების გაშენების აკრძალვას 2015 წლამდე. ამ არაპოპულარული ზომებით შეეცდებიან ევროპული მეღვინეობის კრიზისიდან გამოყვანას - ჭარბწარმოების შემცირებას და იაფფასიანი, უხარისხო ღვინის წარმოების თავიდან აცილებას.
აკრძალვა არ შეეხო სამხრეთ ინგლისს და უელსს. ბრიტანეთმა ევროკომისია დაარწმუნა, რომ ის შედეგი, რასაც რეფორმა ისახავს მიზნად, მათთან უკვე მიღწეულია: გაერთიანებული სამეფო ყოველწლიურად აუმჯობესებს ღვინის ხარისხს, განსაკუთრებით ცქრიალა ღვინოებს. მოთხოვნილებაც ბრიტანულ ღვინოებზე სულ უფრო და უფრო იზრდება როგორც შიდა ბაზარზე, ისე ქვეყნის გარეთ, თანაც, ამ რეგიონებში ღვინის წარმოება არ აჭარბებს 3,3 მილიონ ბოთლს.
აკრძალვა არ შეეხო სამხრეთ ინგლისს და უელსს. ბრიტანეთმა ევროკომისია დაარწმუნა, რომ ის შედეგი, რასაც რეფორმა ისახავს მიზნად, მათთან უკვე მიღწეულია: გაერთიანებული სამეფო ყოველწლიურად აუმჯობესებს ღვინის ხარისხს, განსაკუთრებით ცქრიალა ღვინოებს. მოთხოვნილებაც ბრიტანულ ღვინოებზე სულ უფრო და უფრო იზრდება როგორც შიდა ბაზარზე, ისე ქვეყნის გარეთ, თანაც, ამ რეგიონებში ღვინის წარმოება არ აჭარბებს 3,3 მილიონ ბოთლს.
© „მარანი“
Subscribe to:
Posts (Atom)